Czym się kierować, kupując rekuperator?

Majster Guru:- Proszę pana, mechaniczna wentylacja nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła, bo tak to się formalnie nazywa, z całą pewnością ma przed sobą przyszłość. I każdy inwestor zaczynający budowę, powinien przynajmniej rozważyć jej zastosowanie. Niekoniecznie uzna ostatecznie, że ją zrobi, ale nie wziąć z góry tej opcji pod uwagę jest po prostu głupotą.

- Projektanci systemów wentylacyjnych zawsze byli w dość trudnej sytuacji. Z jednej strony, ograniczenie intensywności wymiany powietrza zmniejsza straty energii, jest więc ekonomicznie pożądane, z drugiej - niedostatek świeżego powietrza wpływa negatywnie na samopoczucie mieszkańców domu, ułatwia też zaatakowanie budynku przez pleśń i inne grzyby. Częściowo przynajmniej udało się pogodzić te dwie sprzeczne tendencje właśnie dzięki upowszechnieniu wentylacji z odzyskiem ciepła.

Ponadto proszę pamiętać, że normy ochrony cieplnej dla budynków są coraz ostrzejsze, a przez to wzrasta wpływ strat ciepła powodowanych przez wentylację na ogólny bilans energetyczny domu. Już teraz, w tych wznoszonych zgodnie z obowiązującymi przepisami, wentylacja grawitacyjna powoduje nawet połowę całkowitych strat ciepła. Kilkadziesiąt lat temu było to maksymalnie 20%, sytuacja jest więc obecnie zupełnie inna. Szukanie oszczędności ciepła po stronie wentylacji stało się po prostu bardziej uzasadnione, niż poprawianie ścian czy okien.

Zasada działania centrali z odzyskiem ciepła jest bardzo prosta. Powietrze usuwane, zanim zostaje wyrzucone, oddaje swoje ciepło nawiewanemu z zewnątrz. Do tego właśnie jest potrzebny wymiennik ciepła. (fot. Venture Industries)

- Ależ nie, zaryzykowałbym raczej stwierdzenie, że największa różnica pomiędzy grawitacyjną i mechaniczną wentylacją nie tkwi wcale w możliwości odzysku ciepła. Tak się po prostu składa, że praktycznie tylko wymuszona wentylacja nawiewno-wywiewna pozwala na zastosowanie odzysku ciepła. I aż żal z tej opcji nie skorzystać, bo zasada jest tu bardzo prosta - zanim zużyte powietrze zostanie wyrzucone na zewnątrz, przepływa przez wymiennik ciepła, dzięki czemu zawarte w nim ciepło ogrzewa świeże powietrze nawiewane. Strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego nie mieszają się przy tym ze sobą.

Lecz najważniejsze jest to, że wentylacja mechaniczna może być w pełni kontrolowana, zaś jej wydajność nie zależy od kaprysów pogody. To my, a nie zmiana temperatury albo wiatr decydujemy, jak intensywnie będą wietrzone wnętrza. Ponadto jest jeszcze aspekt bardzo ważny dla alergików. Powietrze dostarczane do domu może być filtrowane i dzięki temu oczyszczone np. z pyłków roślin.

Wentylacja z rekuperatorem

 

Współczesne domy są coraz bardziej szczelne, a tradycyjna wentylacja grawitacyjna w tych warunkach często jest po prostu niewydolna. Do tego po prostu marnuje ona energię, bo ciepło - za które zapłaciliśmy - ulatuje z domu wraz z usuwanym powietrzem.

 

- Uwaga jak najbardziej słuszna, ale wentylacja mechaniczna daje jeszcze jedną możliwość. Mianowicie zaopatrująca cały dom czerpnia powietrza może się znaleźć z dala od ulicy, choćby w ogrodzie. Tym prostym sposobem wielokrotnie obniżamy poziom zanieczyszczeń.

- Przede wszystkim, niech pan wybije sobie z głowy zaczynanie od wyboru samej centrali wentylacyjnej. To jakby zaczynać wybór samochodu od wyboru konkretnego modelu silnika. Centrala musi być dopasowana do budynku: jego wielkości i wymaganej intensywności wymiany powietrze, tego jak i gdzie można poprowadzić kanały, w efekcie ich długości i średnicy oraz wielu innych czynników. Jeśli chce pan mieć dobry system wentylacji mechanicznej, to proszę zacząć od zatrudnienia dobrego projektanta, który zna się na tym rodzaju wentylacji.

- Wiele osób tego nie rozumie, a skutki są opłakane. To instalacja ma być dopasowana do konkretnego budynku, a jedynie jej częścią jest rekuperator. Mając wstępny projekt domu, można określić tylko podstawowe parametry systemu wentylacyjnego - które pomieszczenia muszą mieć nawiew, które wyciąg, jak dużo powietrza trzeba wymienić, czy wreszcie, gdzie znajdzie się miejsce na rekuperator. I w tym momencie staje się niezbędny fachowiec-projektant. Jego wiedza jest niezbędna przy obliczaniu oporów (strat ciśnienia) spowodowanych przez kanały i kształtki oraz zrównoważenia przepływu powietrza. Po określeniu strat ciśnienia będzie wiadomo, jaki minimalny spręż dyspozycyjny musi zapewniać centrala, przy wymaganej wydajności. Jako średnią wartość dla niewielkich instalacji w domach jednorodzinnych można przyjąć 150 Pa, jednak różnice mogą być bardzo duże.

Ponadto zdarza się, że producenci podają spręż dyspozycyjny samych wentylatorów - bez uwzględnienia oporów powodowanych przez wymiennik ciepła, króćce centrali i filtry. A te bywają większe, niż występujące w całej reszcie instalacji.

Zbalansowanie przepływu powietrza w takim układzie to jedno z najważniejszych zadań projektanta. Chodzi o to, że kanały o różnej długości i z różną liczbą kształtek stawiają przepływającej strudze powietrza odmienny opór. Jeśli tego nie uwzględnić przy planowaniu systemu, powietrze popłynie przede wszystkim tam, gdzie opory będą najmniejsze. Podobnie dzieje się w źle wyregulowanych instalacjach grzewczych, w których grzejniki położone najbliżej kotła są zbyt gorące, a te oddalone - zaledwie letnie.

Krytyczne znaczenie dla obliczeń tego typu ma zawsze najbardziej kłopotliwy fragment instalacji, w którym opory są największe. Najprostsza metoda to dobrać spręż wentylatora właśnie dla tego odcinka, a w pozostałych zdławić przepływ przepustnicami. Niestety, to też metoda najmniej korzystna ze względu na koszty eksploatacji - wentylatory zużyją dużo prądu, by wytworzyć wysokie ciśnienie, które i tak "zdusimy". Można jednak spróbować rozwiązać problem inaczej - zmienić trasę kanałów, zwiększyć średnice tego najbardziej niekorzystnego (opory spadną), zmienić miejsce montażu rekuperatora.

Tak długo, jak nie znamy parametrów instalacji, wybieranie centrali jest po prostu bez sensu.