Planowanie i projektowanie centralnego odkurzania

Warto poznać podstawowe zasady prawidłowego montażu oraz planowania przebiegu instalacji centralnego odkurzacza. Dzięki temu unikniemy przykrych i kosztownych niespodzianek związanych z nieprawidłową pracą systemu.

Ponieważ rurociąg umieszcza się w ścianach i podłodze już w trakcie budowy domu, jakakolwiek późniejsza ingerencja, czy naprawa wymagałaby poniesienia kosztów związanych nie tylko z ową naprawą, ale również z wymianą takich elementów jak glazura, deska podłogowa, czy ponowne malowanie ścian, które zostałyby uszkodzone.

Planowanie instalacji centralnego odkurzacza - krok pierwszy

O odkurzaczu centralnym warto więc pomyśleć już na etapie projektowania domu, pozwoli to uwzględnić go w planie oraz przygotować wszystkie niezbędne kanały, w których przebiegać będzie rurociąg.

Umiejętne planowanie pozwala również zaoszczędzić pieniądze, im mniej otworów i bruzd będzie musiała wykonać ekipa montażowa, tym niższy będzie koszt wykonania takiej instalacji. Również inni fachowcy, posiadając wiedzę o przebiegu rur, nie uszkodzą instalacji (np. poprzez przewiercenie rury) przy wykonywaniu kolejnych prac budowlanych.

Rozmieszczenie gniazd ssących

Odpowiednio rozmieszczone gniazda ssące gwarantują prawidłowe i wygodne użytkowanie centralnego odkurzacza przez wiele lat.

Należy rozplanować je w taki sposób, aby wąż sprzątający miał możliwość dotarcia do każdego zakamarka domu nie wyłączając żaluzji, schodów i pomieszczeń sanitarnych. Zwykle przyjmuje się, że wąż ssący ma 9 m długości - to najczęściej oferowana przez producentów długość.

Rozmieszczenie gniazd ssących należy tak zaplanować, aby wąż ssący - ok. 9 m długości mógł dotrzeć do każdego zakamarka domu (rys. Cyclo Vac)

Wysokość na jakiej umieszczone zostaną gniazda ssące może być różna. W myśl współczesnej estetyki zaleca się jednak ich montaż na tej samej wysokości co gniazdka elektryczne, czyli ok. 20-30 cm nad podłogą.

Uwaga! Przyjmuje się, że z jednego gniazda ssącego można odkurzyć ok. 60-80 m² powierzchni domu. Jest to jednak uwarunkowane kształtem budynku, układem pomieszczeń jak i mebli, które trzeba będzie ominąć wężem ssącym.

Rury ssące prowadzi się wzdłuż linii prostych; powinny mieć jak najmniej załamań (fot. aeroVac)

Montaż instalacji centralnego odkurzacza - krok drugi

Aby mieć pewność, że nasz fachowiec prawidłowo instalację centralnego odkurzania, możemy sami ocenić efekty jego pracy, kierując się poniższymi wytycznymi.

Instalację ssącą umieszcza się na tzw. podbetonie (odcinki poziome) oraz w bruzdach (odcinki pionowe). Przewody rurowe powinny być prowadzone po możliwie najkrótszych drogach (przy rzadkich zmianach kierunku). Moc ssania odkurzacza w dużym stopniu zależy od prostego poprowadzenia instalacji.

Gdy zaistnieje konieczność zmiany kierunku przebiegu rur, stosuje się łuki 90° lub inne kształtki o jak najłagodniejszych zagięciach. Tym sposobem eliminuje się opory powietrza, które mogą mieć późniejszy wpływ na wydajność jednostki centralnej.

Prawidłowy montaż trójników zapobiegający spadkom grawitacyjnym (a i b) i błędny montaż (c)

Ułożenie trójników: (a) zgodnie z kierunkiem przepływu powietrza, (b i c) niezgodnie z tym kierunkiem

Uwaga! Nie możemy zapomnieć o tzw. kierunkowości trójników. Trójniki należy układać zawsze zgodnie z kierunkiem przepływu powietrza. Spadki grawitacyjne oraz nieprawidłowy montaż trójników uniemożliwiający prawidłowy kierunek przepływu powietrza - to najczęstsze błędy przy wykonaniu instalacji.

Elementy instalacji, takie jak rury, kształtki itp. muszą być przeznaczone specjalnie do odkurzaczy centralnych. Rury PVC zawierają w sobie domieszkę materiałów antyelektrostatycznych zapobiegających osiadaniu kurzu. Jest to system klejony i tylko taki rodzaj łączenia zapewnia szczelność instalacji przez wiele lat. Upewnijmy się zatem z jakich materiałów ma zamiar korzystać nasz instalator.

Elementy instalacyjne centralnego odkurzacza wykonane są z PVC z domieszką materiałów elektrostatycznych i mają gładkie ścianki - zapobiega to osiadaniu kurzu. Ponadto ze względu na dużą prędkość zasysanego wewnątrz przewodów powietrza - ok. 130 km/h nie ma też ryzyka rozwoju w instalacji bakterii, pleśni czy roztoczy (fot. Husky)

Ostatnim elementem rurociągu, widocznym na ścianie, jest płytka montażowa (odpowiednik tzw. puszki w gniazdkach elektrycznych), do której przykręca się w późniejszym etapie gniazdo ssące.

Uwaga! Płytka montażowa powinna być tak wklejona, aby licowała się z tynkiem. Inaczej gniazdo będzie odstawać od ściany - gdy płytka montażowa będzie wystawać poza tynk, lub jeśli płytka "wpadnie" w ścianę, nie będzie możliwości przykręcenia do niej gniazda ssącego.

Przed zapchaniem się instalacji oraz przed wpadnięciem do rurociągu większych elementów np. kredek, klocków chroni kolanko 90° podejściowe. Jest to specjalne kolanko, które stosuje się zaraz za płytką montażową gniazda. Niepożądane elementy zatrzymają się od razu na wysokości kolanka, dlatego ta kształtka zwana jest też kolankiem bezpieczeństwa.

Mitem, który rozpowszechniają właściciele nieprawidłowo wykonanych instalacji jest przekonanie, że po otwarciu gniazda ssącego wylatuje z niego kurz. Gdy instalacja wykonana jest zgodnie z poniższą zasadą, nie ma takiej możliwości!

Zatem - podłączenie do rurociągu należy wykonać poziomo lub zastosować syfon. Ostateczne potwierdzenie prawidłowości montażu instalacji odkurzacza centralnego uzyskamy poprzez pomiar szczelności wykonany przez instalatora.

Uwaga! Pomiaru szczelności dokonuje się przed wylaniem podłóg. Pozwala to szybko wprowadzić ewentualne poprawki, bez zbędnych kosztów.

Płytka montażowa przymocowana do ściany (fot. Smart Arrows)

Należy pamiętać o poprowadzeniu wraz z instalacją przewodu elektrycznego niskonapięciowego odpowiadającego za sterowanie pracą jednostki centralnej. Przewód prowadzi się zwykle równolegle od gniazda do gniazda. Nie łączy się przewodów w ścianach, aby zapobiec jakimkolwiek awariom zasilania spowodowanym rozłączeniem się przewodów.

Gdy przewód elektryczny zostanie uszkodzony i nie ma możliwości zlokalizowania miejsca awarii, można zastosować sterowanie radiowe, odkurzacz uruchamia się wtedy za pomocą pilota zdalnego sterowania. Jest to jednak rzadko stosowane rozwiązanie, nie gwarantujące pełnej funkcjonalności systemu.

Montaż jednostki centralnej - krok trzeci

Jednostkę centralną w praktyce umieszcza się najczęściej w garażu lub pomieszczeniu gospodarczym. Ważne jest aby odkurzacz był zamontowany w możliwie jak najniższym punkcie instalacji, ułatwia to przepływ cięższych zanieczyszczeń. W innej sytuacji należy zastosować jednostkę o większej mocy (zalecana jest konsultacja u producenta czy dystrybutora).

Duża część jednostek centralnych dostępnych na naszym rynku wyposażona jest w gniazdo ssące na obudowie. Takie gniazdo jest bardzo przydatne w garażu, gdy chcemy odkurzyć samochód. Jeśli wybrany przez nas model nie posiada takiego udogodnienia, możemy zamontować w garażu tradycyjne ścienne gniazdo ssące.

Odkurzacz montuje się na wysokości umożliwiającej łatwe opróżnianie pojemnika na śmieci. Jest to ok. 100 cm od podłogi w przypadku modeli z pojemnikiem na zanieczyszczenia. Musimy zapewnić odpowiednią przestrzeń na odpięcie i odsunięcie pojemnika bez zbędnego schylania się. Dla odkurzaczy wyposażonych w worek papierowy, czyli otwieranych od góry optymalna odległość od podłogi to ok. 50-60 cm. 

Główną zaletą odkurzacza centralnego jest to, że powietrze wylatujące z jednostki, po oczyszczeniu jest odprowadzane na zewnątrz budynku, co chroni domowników przed kurzem i roztoczami powodującymi alergie. Na zewnętrznej ścianie budynku montuje się gniazdo wylotowe z klapką (inaczej wyrzutnię powietrza), która otwiera się pod wpływem naporu powietrza.

Jednostkę centralną montuje się w miejscu suchym i oddalonym od pomieszczeń mieszkalnych, aby jej głośna praca nie przeszkadzała domownikom (fot. aeroVac)

Uwaga! Jednym z najczęściej popełnianych błędów na tym etapie instalacji jest umieszczenie gniazda wylotowego zbyt nisko. Nie umieszcza się wyrzutni powietrza tuż przy gruncie, gdyż może ona zostać przykryta śniegiem, zastawiona sprzętem ogrodowym itp. i klapka nie otworzy się. Brak możliwości odprowadzenia powietrza z jednostki może spowodować jej przegrzanie, a co za tym idzie uszkodzenie silnika.

Istotna jest również odległość jednostki od zewnętrznej ściany z gniazdem, najczęściej nie może być większa niż 1,5-6 m. Należy ściśle stosować się do instrukcji producenta, gdyż nieprawidłowe wykonanie wydechu może uszkodzić jednostkę przez przegrzanie silnika.

Uwaga! Jeśli nie można zachować wspomnianych odległości, należy zastosować rurę (odprowadzającą powietrze z jednostki) o większej średnicy.

Przydatne akcesoria do systemy centralnego odkurzacza

Pełnię funkcjonalności systemu centralnego odkurzania zapewniają akcesoria dodatkowe dostosowane do indywidualnych potrzeb użytkownika. Część z nich jak np. automatyczną szufelkę należy przewidzieć najpóźniej na etapie montażu instalacji, gdyż do jej zastosowania niezbędne jest odpowiednie przygotowanie instalacji, wyprowadzenie rury PVC itp.

Wspomniana szufelka automatyczna jest jednym z najpopularniejszych udogodnień. To rodzaj gniazda przypodłogowego, które umieszcza się w cokole szafki kuchennej, tuż przy blacie roboczym. Wbudowany przełącznik umożliwia włączenie odkurzacza i bezpośrednie zmiatanie śmieci do szczeliny szufelki.

Stąd zassane zanieczyszczenia trafiają do rurociągu i ostatecznie do jednostki centralnej. Na etapie stanu surowego, czyli w momencie montażu systemu należy wyprowadzić rurę ze ściany bądź z podłogi w pobliżu miejsca, w którym ma znajdować się szufelka. Samą szufelkę instaluje się w końcowej fazie, razem z szafkami kuchennymi.

Uwaga! Szufelkę łączy się z instalacją za pomocą elastycznej rury i obejm śrubowych. Ułatwia to manewrowanie gniazdem przy montażu oraz nie zmusza do bardzo precyzyjnego przygotowania otworu pod szufelkę w cokole szafki. W sytuacji zmiany mebli kuchennych, szufelkę błyskawicznie odłącza się od rurociągu.

Szufelka automatyczna - instalowana w cokole szafki kuchennej - ułatwia sprzątanie kuchni (fot. Smart Arrows)

Szufelka podblatowa - uruchamia się po wysunięciu jej tacki (fot. Beam)

Praktycznym dodatkiem do systemu centralnego odkurzania jest także szufelka podblatowa, która upraszcza oczyszczanie blatów z odpadków żywności, skrawków papieru i innych zanieczyszczeń. Montuje się ją pod blatem, w szafce kuchennej lub w szufladzie.

Odkurzacz centralny uruchamia się, gdy wysuniemy tackę szufelki, a wyłącza się automatycznie po jej schowaniu. Szufelka jest kompatybilna ze wszystkimi systemami centralnego odkurzania i można ją zastosować również w innych miejscach np. w łazience, pod blatem biurka, czy też w przydomowym warsztacie.

Warunkiem jej użytkowania jest wcześniejsze przygotowanie przyłącza do szufelki. W newralgicznych strefach domu, jak wiatrołap i kuchnia, gdzie częściej się brudzi przyda się zwijany wąż do szybkiego sprzątania - każdy z nas wie ile czasu trzeba poświęcić na utrzymanie porządku przy wejściu.

Można ułatwić sobie to zadanie, wykorzystując do tego celu wspomniany wąż zwijany w kasecie. Po rozciągnięciu ma on około 5-7 m długości, wystarczy zdjąć rączkę z kasetki i pociągnąć - system uruchomi się, a my będziemy mogli odkurzać. Po skończonej pracy należy zatkać ręką wlot powietrza na wężu co spowoduje, że zacznie się on zwijać z powrotem do kasetki.

Wąż rozciągany umieszcza się w standardowej szafce meblowej lub zabudowie wnękowej. Kasetę z wężem przykręcamy za pomocą śrub do boku mebla; instalację z PVC do podłączenia węża przygotowuje się analogicznie jak pod szufelkę meblową.

Kaseta z wężem zwijanym umieszczona w szafce kuchennej (fot. Beam)

Jeśli wykonujemy instalację we własnym zakresie, warto poprosić sprzedawcę o instrukcję montażu, ułatwi nam to pracę i powoli uniknąć pomyłek. Jak widać największą zaletą urządzenia jest to, że nie musimy już ciągnąć za sobą węża od odkurzacza centralnego, czy też zmagać się ze szczotką, szufelką czy ręcznikami papierowymi, jeśli chcemy posprzątać tylko fragment naszego domu.

Monika Stypińska