Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Czy decyzje WZ stracą ważność?

Janusz Werner
Janusz Werner
Print image
Copy link image
time image Artykuł na: 6-9 minut
Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Czy decyzje WZ stracą ważność?

Mam działkę i decyzję o warunkach zabudowy, ale nie zacząłem się budować. Słyszałem, że gminy mają przyjmować jakieś plany ogólne - czy moja wuzetka straci ważność?

aktualizacja: 2024-06-06 05:46:48
Streszczenie artykułu
W sierpniu 2023 roku znowelizowano ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, aby przeciwdziałać rozlewaniu się zabudowy na tereny rolnicze i leśne oraz ułatwić inwestowanie na terenach już zabudowanych. Wprowadzenie planów ogólnych, które zastąpią dotychczasowe studium uwarunkowań, ma uporządkować przestrzeń gmin i racjonalizować wydatki na infrastrukturę. Plan ogólny, uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy, określi strefy planistyczne i gminne standardy urbanistyczne, jak dostęp do szkół czy terenów zielonych. Zmiany w prawie ograniczą wydawanie decyzji o warunkach zabudowy (WZ) do obszarów uzupełnienia zabudowy wskazanych w planie ogólnym, a nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat. Dotychczas wydane decyzje WZ pozostaną ważne, nawet jeśli będą niezgodne z nowymi planami ogólnymi. Nowelizacja wprowadza także zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI) oraz Rejestr Urbanistyczny, który będzie dostępny online i nieodpłatnie. Gminy mają czas na przygotowanie planów ogólnych do końca 2025 roku, choć eksperci twierdzą, że termin ten jest trudny do dotrzymania z powodu ograniczeń kadrowych i finansowych.
Czego dowiesz się z artykułu?
  • Plan ogólny to nowe narzędzie planistyczne - jakie jest jego zadanie?
  • Jaki wpływ nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym będzie miała na decyzje o warunkach zabudowy (WZ)?
  • Jakie będzie zadanie zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI) i Rejestru Urbanistycznego?

W sierpniu 2023 roku opublikowano nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, której kolejne zapisy stopniowo wchodzą w życie. Jej pierwotną wersję przyjęto 20 lat wcześniej.

Zmiany w prawie mają m.in. zapobiegać rozlewaniu się zabudowy na tereny rolnicze, leśne, cenne przyrodniczo i ułatwić inwestowanie na terenach już zabudowanych. Efektem poprawy planowania przestrzennego ma być racjonalizacja wydatków publicznych na rozwój i późniejszą eksploatację służącej mieszkańcom infrastruktury.

Teren niezabudowany z widokiem na domy jednorodzinne
Zmiany w prawie mają zapobiegać rozlewaniu się zabudowy na tereny rolnicze i leśne. (fot. J. Werner)

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - plan ogólny

Plan ogólny to nowe narzędzie planistyczne, wprowadzone przez nowelizację. Ma być uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych), w randze aktu prawa miejscowego. Zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Plany ogólne mają stanowić schemat zagospodarowania przestrzeni. Zawarte w nich ustalenia będą wiążące zarówno dla planów miejscowych, jak i decyzji o warunkach zabudowy.

Plan ma pokazywać podział gminy na strefy planistyczne, których wyróżniono kilkanaście, np. strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową wielorodzinną, wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową jednorodzinną, usługowa, handlu wielkopowierzchniowego, zieleni i rekreacji itd. Ma również określać gminne standardy urbanistyczne, czyli np. dostęp do szkoły podstawowej czy publicznych terenów zielonych. Samorząd może dodatkowo ustalić więcej zasad, np. dostęp (czyli w praktyce odległość działki, na której inwestor chce się budować) do żłobka, przychodni lekarskiej, biblioteki, posterunku policji itd.

Plan ogólny może (nieobowiązkowo) ustalać obszary uzupełnienia zabudowy i obszary zabudowy śródmiejskiej. Po przyjęciu planu ogólnego decyzje o warunkach zabudowy będzie można wydawać wyłącznie na wskazanym obszarze uzupełnienia zabudowy.

Ustawodawca dał gminom czas na przygotowanie planów ogólnych do końca 2025 r. I tu pojawia się problem - samorządowcy od początku alarmują, że czasu jest zbyt mało, że ze względów kadrowych i finansowych dotrzymanie tego terminu nie jest możliwe.

I zapewne mają rację - skoro przez 20 lat nie udało się pokryć wszystkich gmin planami zagospodarowania przestrzennego, to jak w 2 lata przygotować plany ogólne? Żeby mieć jakiś układ odniesienia - prace nad studium uwarunkowań w większej gminie trwają nawet 5 lat. Eksperci twierdzą, że przynajmniej tyle (a może i 8 lat) potrzeba na przygotowanie planów ogólnych we wszystkich gminach w kraju. Ograniczona jest bowiem liczba specjalistów, którzy mogą nad nimi pracować.

Pod koniec 2023 roku grupa posłów koalicji rządzącej złożyła w Sejmie projekt ustawy przesuwającej termin przyjęcia planów ogólnych o dwa lata, czyli do 31 grudnia 2027 r. Ale pieniądze na ich przygotowanie gminy miały dostać z KPO (Krajowego Planu Odbudowy). Co więcej, jest to jeden z tzw. kamieni milowych. Jeśli do końca 2025 r. przynajmniej 80% jednostek samorządu terytorialnego nie będzie mieć gotowych planów ogólnych, to Komisja Europejska nie rozliczy wydatków na ten cel.

Domy przeznaczone do remontu
Nową wuzetkę będzie można uzyskać wyłącznie dla inwestycji zlokalizowanych na wskazanym w planie ogólnym obszarze uzupełnienia zabudowy. (fot. J. Werner)

Decyzja o warunkach zabudowy (decyzja WZ)

Jak czytamy na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii, dotychczasowy sposób wydawania decyzji WZ (nazywanej przez inwestorów wuzetką) powodował niekontrolowane rozlewanie się zabudowy. Jej powiązanie z planem ogólnym gminy ma przeciwdziałać lokalizowaniu zabudowy w szczerym polu, co potem wymuszało na samorządach dodatkowe inwestycje związane z komunikacją czy infrastrukturą społeczną i techniczną.

Zgodnie z intencją ustawodawcy z 2003 r. decyzje WZ miały być wykorzystywane sporadycznie, a stały się zjawiskiem powszechnym, powodującym chaos przestrzenny. Po zmianach, wuzetkę będzie można uzyskać wyłącznie dla inwestycji zlokalizowanych na wskazanym w planie ogólnym obszarze uzupełnienia zabudowy, oczywiście o ile sama inwestycja będzie zgodna z planem w zakresie funkcji zabudowy oraz parametrów i wskaźników urbanistycznych.

Przy przygotowywaniu planu ogólnego, obszar uzupełnienia zabudowy będzie można wyznaczyć tam, gdzie zabudowa już występuje i istnieją luki, które da się zagospodarować.

Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne. Inwestor będzie miał tyle czasu na uzyskanie pozwolenia na budowę, czy rozpoczęcie realizacji inwestycji.

Nowe prawo wprowadza także ograniczenie wielkości obszaru analizowanego przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy. Obecnie, na potrzeby sporządzenia analizy urbanistycznej, rozpatrywany jest obszar wyznaczony w odległości nie mniejszej, niż trzykrotność szerokości frontu działki, przy czym musi być to minimum 50 metrów. Po zmianach, maksymalna wielkość analizowanego obszaru zostanie ograniczona do 200 m, nawet jeśli pomnożona przez 3 szerokość frontu działki daje większą liczbę.

Odpowiadając na pytanie czytelnika, wuzetki wydawane dotychczas były bezterminowe i zachowają ważność także po wprowadzeniu planów ogólnych. Tak samo, jak decyzje o warunkach zabudowy, które są wydane na aktualnie obowiązujących zasadach, do końca przyszłego (2025) roku.

Gminy, w których 1 stycznia 2026 r. nie wejdzie w życie plan ogólny, będą mogły wydawać decyzje WZ wyłącznie w ramach postępowań wszczętych przed tą datą.

Wszystkie wuzetki, wydane prawomocnie przed wejściem w życie planu ogólnego, są podstawą do ubiegania się o pozwolenie na budowę, niezależnie od terminu, w którym zostały wydane. I nawet wówczas, gdy okażą się niezgodne z planem ogólnym.

Woda stojąca na nieutwardzonej drodze obok lasu
Wszystkie warunki zabudowy wydane na dotychczasowych zasadach zachowają ważność. (fot. J. Werner)

Zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI) i Rejestr Urbanistyczny, czyli inne zmiany w nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza jeszcze inne nowości.

Zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI) docelowo zastąpi rozwiązania tzw. specustawy mieszkaniowej. To rozwiązanie dotyczy dowolnych inwestycji, nie tylko mieszkaniowych, ale raczej nie interesuje inwestorów, chcących budować dom. Jak wyjaśnia Ministerstwo Rozwoju i Technologii, ZPI będzie narzędziem, które da gminom większe możliwości lokalizowania inwestycji z uwzględnieniem partycypacji społecznej i zasad ładu przestrzennego. Wzajemne zobowiązania gminy i np. dewelopera będą zapisane w umowie urbanistycznej, co ma skutkować większą dostępnością mieszkań.

Wprowadzony ma zostać również elektroniczny Rejestr Urbanistyczny. System ten będzie źródłem informacji i danych (dotyczących dokumentów powstających w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raportów z konsultacji społecznych, decyzji administracyjnych związanych z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięć organów nadzoru). Ma być nieodpłatny i dostępny dla wszystkich.

Na zdjęciu otwierającym: Plany ogólne powinny pokryć cały kraj do końca 2025 roku. (fot. J. Werner)

FAQ Pytania i odpowiedzi
  • Czy decyzje o warunkach zabudowy (WZ) stracą ważność po wprowadzeniu planów ogólnych?

    Nie, wuzetki wydawane dotychczas były bezterminowe i zachowają ważność także po wprowadzeniu planów ogólnych. Wszystkie decyzje WZ, które są wydane na aktualnie obowiązujących zasadach, będą ważne do końca 2025 roku.
  • Jakie jest zadanie planu ogólnego?

    Plan ogólny ma być uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy i zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Jego zadaniem jest tworzenie schematu zagospodarowania przestrzeni, który będzie wiążący dla planów miejscowych i decyzji o warunkach zabudowy.
  • Jakie zmiany wprowadza nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w kontekście decyzji WZ?

    Nowelizacja ustawy ogranicza wydawanie decyzji WZ wyłącznie do obszarów uzupełnienia zabudowy wskazanych w planie ogólnym. Wprowadza również ograniczenie wielkości analizowanego obszaru przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy do 200 metrów. Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne.
  • Jakie są główne cele nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym?

    Główne cele nowelizacji to zapobieganie rozlewaniu się zabudowy na tereny rolnicze, leśne i cenne przyrodniczo, oraz ułatwienie inwestowania na terenach już zabudowanych. Nowe przepisy mają także na celu racjonalizację wydatków publicznych na rozwój i eksploatację infrastruktury służącej mieszkańcom.
  • akie nowe narzędzia planistyczne wprowadza nowelizacja ustawy?

    Nowelizacja wprowadza plan ogólny, zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI) i Rejestr Urbanistyczny. Plan ogólny będzie obligatoryjny dla gmin, ZPI zastąpi specustawę mieszkaniową, a Rejestr Urbanistyczny będzie źródłem informacji i danych dotyczących planowania przestrzennego, dostępny nieodpłatnie dla wszystkich.
  • Czytaj więcej Czytaj mniej
Janusz Werner
Janusz Werner

Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...

Dodaj komentarz

Skomentuj artykuł
time image
time image
Zobacz inne artykuły
Poradnik
Cenisz nasze porady? Możesz otrzymywać najnowsze w każdy czwartek!