- Jaki kształt i wymiary mogą mieć schody?
- Jak ocenić stan schodów i możliwości naprawcze?
- Co i jak możemy naprawić?
- Jak odświeżyć schody drewniane poprzez szlifowanie?
- Jakie zastosować nakładki renowacyjne na schody drewniane?
- W jaki sposób ustabilizować konstrukcję schodów drewnianych?
Kształty i wymiary schodów
Kształt biegu schodów, czyli trasa, po jakiej poruszamy się podczas wchodzenia czy schodzenia, zależy przede wszystkim od ich lokalizacji wewnątrz domu względem przegród budowlanych i poszczególnych pomieszczeń. Schody mogą być umieszczone w wydzielonej klatce schodowej lub „wychodzić” bezpośrednio z obszernego korytarza bądź salonu, będąc jednocześnie elementem dekoracyjnym wnętrza.
Najwygodniejsze są schody proste, jedno- lub dwubiegowe ze spocznikiem prostym lub narożnym. Dość popularne są też schody mieszane, w których część biegu jest prosta, a część w kształcie trapezu (tzw. zabiegowe). Przy mniej intensywnej komunikacji między piętrami czy wykorzystywania do wchodzenia na adaptowane poddasze, montowane są też schody kręte, które zajmują niewielką powierzchnię.
Od lokalizacji schodów zależy też ich konstrukcja, co ma istotne znaczenie dla możliwości i sposobu przeprowadzenia prac renowacyjnych. Schody drewniane ukryte w klatce schodowej budowane są jako proste lub zabiegowe o konstrukcji wrzecionowej zapewniającej stabilne, obustronne oparcie poszczególnych stopni na ścianach klatki schodowej lub na ścianie i tzw. duszy - wewnętrznym murze oddzielającym biegi schodów.
W przypadku drewnianych schodów reprezentacyjnych budowane są one jako policzkowe, w których obciążenie przenoszone jest przez skośne belki nośne - tzw. policzki - o kształcie prostym, łamanym lub łukowym, przy czym jeden z policzków może być samonośny, a drugi mocowany do ściany. Takie schody o skomplikowanym kształcie będą trudne do renowacji, gdyż często każdy stopień ma inny kształt i wymiary, co sprawia problemy przy dopasowaniu i osadzeniu elementów naprawczych.
Ocena stanu schodów i możliwości naprawcze
Zakres przewidywanych prac renowacyjnych będzie uzależniony od pożądanego efektu, rodzaju i rozmiarów stwierdzonych wad i uszkodzeń. Roboty mogą obejmować jedynie odświeżenie powierzchni, kompleksową renowację połączoną, np. ze zmianą pokrycia stopni, a nawet modernizację konstrukcji schodowej.
Schody drewniane po latach ulegają zużyciu głównie w postaci starcia pokrycia powierzchni stopni, a nawet ich odkształcenia na skutek uszkodzeń mechanicznych powodujących wykruszenie krawędzi stopni. W schodach drewnianych następuje również naturalne rozluźnienie połączeń, co wpływa na intensywne skrzypienie czy rozchwianie się konstrukcji. Na takie uszkodzenia szczególnie podatne są schody z dwoma policzkami samonośnymi, gdyż belki mają oparcie najczęściej jedynie na swoich końcach.
Co i jak możemy naprawić?
Zakres prac przy renowacji schodów drewnianych może obejmować naprawę i odnowienie powierzchni, wyłożenie nowego pokrycia stopni oraz stabilizację konstrukcji. Ubytki drewna spowodowane odłupaniem się czy uszkodzeniem fragmentu profilu, naprawia się przez wstawienie nowego kawałka drewna, po wykonaniu wycięcia o regularnych kształtach. Wymaga to użycia specjalistycznych narzędzi, np. frezarki.
Stosunkowo łatwo naprawić okrągłe ubytki, wykorzystując wiertła - flekowniki o odpowiednio dobranej średnicy. Jedno wiertło wycina otwór, a drugie dopasowany do niego „flek” - drewnianą zatyczkę wklejaną w wywiercony otwór.
Płytkie, ale rozległe uszkodzenia w postaci wytarcia drewna na powierzchni stopni można naprawić metodą wklejania cienkich pasków forniru w kilku warstwach, a następnie wyrównać powierzchnię prze szlifowanie. Drobne wykruszenia wypełnia się szpachlówką do drewna nakładaną wielokrotnie cienkimi warstwami.
Odświeżające szlifowanie stopni
Zabieg ten ma na celu zdjęcie zabrudzonej i uszkodzonej wierzchniej warstwy ze stopni i ich wyrównanie, co pozwoli na ponowne pokrycie nową powłoką konserwacyjno-ochronną. Ze względu na kształt i liczne zakamarki do szlifowania schodów można użyć jedynie elektronarzędzi ręcznych: na płaskich, większych powierzchniach - szlifierki taśmowej, na krzywiznach - oscylacyjnej, a do oczyszczenia naroży przyda się szlifierka typu delta lub trzeba robić to ręcznie.
Pracę zprzeprowadza się w dwóch cyklach - pierwszy to zgrubne szlifowanie papierem o granulacji 40-60, a drugi - wykańczające szlifowanie papierem o granulacji 100-120. Po szlifowaniu wykańczającym powierzchnia podłogi powinna być dokładnie odkurzona, a ewentualne szczeliny na połączeniach czy pęknięcia wymagają wypełnienia szpachlówką. Wykorzystuje się do tego gotowe masy szpachlowe na bazie spoiwa akrylowego i pyłu drzewnego, pochodzącego z różnych gatunków drewna, co umożliwia dostosowanie barwy wypełnienia do rodzaju materiału schodów.
Gęste wypełnienie wciska się w szersze szczeliny przy użyciu stalowej szpachli z nieznacznym naddatkiem. Masa szpachlowa podczas twardnienia wykazuje pewien skurcz, co może wymagać jej ponownego nałożenia, natomiast w wąskie szpary wprowadza się rzadszą masę szpachlową (o konsystencji masła). Po zaszpachlowaniu powierzchni przeprowadza się ponowne przeszlifowanie papierem o granulacji 100-120, zwracając uwagę na kierunek ruchu wzdłuż włókien drewna.
Utworzenie nowej powłoki dekoracyjno-ochronnej będzie polegać na polakierowaniu drewna lub przeprowadzeniu tzw. olejowania. Dobór lakieru zależy przede wszystkim od przewidywanej intensywności użytkowania schodów. Przy korzystaniu z nich w obuwiu lepiej pokryć stopnie twardym lakierem chemoutwardzalnym, a przy komunikacji tylko wewnątrz domu można nałożyć dość miękki lakier wodorozcieńczalny.
Przed lakierowaniem jest nakładany podkład, który zapobiega ciemnieniu drewna i tworzy dobre podłoże pod wierzchnie warstwy pokrycia. Może też posłużyć do koloryzowania podłogi, jeśli zechcemy zmienić jej odcień. Powłokę lakierową nakłada się zawsze dwukrotnie, a po nałożeniu pierwszej warstwy trzeba przeszlifować powierzchnię - np. tzw. padem o uziarnieniu 320.
Inną formą zabezpieczenia powierzchni schodów jest olejowanie polegające na wtarciu oleistej substancji, która konserwuje drewno i nadaje estetyczny wygląd. Jest odpowiednikiem tradycyjnego zabezpieczania posadzki przez pastowanie, które obecnie zastępuje warstwa nawierzchniowa z twardego wosku nakładana na zaolejowanym uprzednio podłożu.
Nakładki renowacyjne na stopnie
Znaczne zużycie powierzchni stopni w postaci głębokiego wytarcia drewna czy odłupania krawędzi wymaga wyrównania podłoża i zamocowania nakładek maskujących uszkodzenia. Zależnie od kształtu stopni są stosowane nakładki drewniane o grubości ok. 2-3 cm, dywanowe lub pełne pokrycie schodów wykładziną.
Nakładki drewniane mocowane metodą klejenia lub przykręcenia są przeznaczone głównie do renowacji schodów o biegu prostym, choć na indywidualne zamówienie można dopasować je do schodów zabiegowych. Stare podłoże wymaga jedynie zgrubnego wyrównania, a pewną niedogodnością będzie powstanie progu na zakończeniu biegu schodów.
Cienkowarstwowe nakładki można też utworzyć z typowych paneli podłogowych, mocując na krawędzi listwę, np. aluminiową chroniącą przed wykruszeniem brzegu.
Maskujące nakładki dywanowe z antypoślizgową krawędzią można wykorzystać praktycznie na każdych schodach, a mocowane są za pomocą taśmy klejowej na równym i gładkim podłożu. Pełne przykrycie schodów zapewniają natomiast odpowiednio przycięte wykładziny przyklejone do podłoża.
Stabilizacja konstrukcji schodów drewnianych
Skrzypienie to typowy problem niemal wszystkich schodów drewnianych. Drewno przy zmianie wilgotności powietrza kurczy się lub rozszerza, co powoduje luzowanie się połączeń i umożliwia wzajemne przemieszczanie się elementów. Praktycznie zjawiska nie da się całkowicie wyeliminować - zwłaszcza w schodach policzkowych - które nie są zbyt sztywne, a konstrukcja ulega ugięciu.
Oczywiście można poprawić poluzowane połączenia śrubowe, próbować nasmarować woskiem złącza, ale skuteczność takich działań jest z reguły niewielka. Odczuwalne ograniczenie skrzypienia może natomiast zapewnić usztywnienie konstrukcji poprzez zamontowanie dodatkowych podpór pod belkami policzkowymi, np. w środku ich długości. Ogranicza to jednak dostępną powierzchnię pod schodami i może wpływać niekorzystnie na ich wygląd.
Autor: Redakcja BudujemyDom
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
fot. otwierająca: Schody Jaworski
Dodaj komentarz