Pręty zbrojeniowe - rodzaje, zastosowanie, cena

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie są rodzaje stali zbrojeniowej?
• Jakie są klasy stali zbrojeniowej?
• Czym jest gatunek stali zbrojeniowej?
• Jakie są wymiary i kształt elementów stali zbrojeniowej?
• Gdzie przy budowie korzysta się ze stali?
• Ile stali zbrojeniowej zużywa się przy budowie domu?
• Od czego zależy cena stali zbrojeniowej?
• Aktualne ceny stali zbrojeniowej
• Gdzie kupić stal zbrojeniową?

Rodzaje stali zbrojeniowej

Pręty zbrojeniowe różnią się klasą, gatunkiem, wymiarami, kształtem (żebrowane oraz gładkie). W każdym projekcie domu jest wyszczególnione, jaką ilość i rodzaj prętów należy kupić na budowę. Zazwyczaj stal zbrojeniową wykorzystuje się do wykonania wzmacniającej konstrukcji żelbetowej (tzw. żelazobetonu). Należy pamiętać, że pręty powinny być odporne na korozję, a ich wskaźnik plastyczności nie może być większy niż 500 MPa. 

Klasy stali zbrojeniowej

Klasa stali informuje o właściwościach mechanicznych i określa maksymalny dopuszczalny stopień jej wygięcia. Źle dobrana stal do budowy domu może grozić katastrofą budowlaną. Podczas zakupów trzeba opierać się na wyliczeniach konstruktora.

Wykonanie konstrukcji z betonu i prętów zbrojeniowych jest szczegółowo określone w:

• normie europejskiej do projektowania konstrukcji żelazobetonu: PN-EN-1992-1-1, czyli Eurokod 2.
• normie krajowej: PN-B-03264:2002.

Podczas zakupów stali należy wziąć pod uwagę parametry, takie jak:

• granica plastyczności (<500 MPa),
• wytrzymałość,
• odporność na korozję.

Podział na klasy stali jest oparty na różnicach w proporcjach pierwiastków, które zostały użyte do produkcji prętów stalowych.

Podział klas stali zbrojeniowej:

1. Klasa A0 - gładkie pręty lub walcówka:

• służą jako elementy pomocnicze zbrojenia,
• wykorzystywane do niskiej jakości betonu,
• pełnią rolę zbrojenia konstrukcyjnego lub rozdzielczego,
• służą jako druty do montowania strzemion,
• mają niską wytrzymałość,
• odznaczają się niską twardością ułatwiającą wyginanie.

2. Klasa A1 - gładkie pręty:

• mają z jednej strony każdej wiązki końce pomalowane na czerwono,
• służą jako elementy budowlane pomocnicze, strzemiona i przewiązki oraz jako zbrojenie nośne,
• do budowy na niestabilnym gruncie.

3. Klasa A2 - pręty żebrowane:

• mają dwa podłużne żeberka biegnące równolegle wzdłuż,
• służą jako zbrojenie nośne,
• są odporne na działanie wysokiej temperatury, gazów i cieczy,
• stosowane w budynkach narażonych na obciążenia.

4. Klasa A3 - pręty żebrowane:

• z poprzecznymi żeberkami ułożonymi w jodełkę,
• odznaczają się wysoką wytrzymałością,
• służą jako zbrojenie elementów konstrukcyjnych,
• stosowane przy dużych obciążeniach i wysokich temperaturach,
• mają wysoką cenę.

5. Klasa A3n - pręty żebrowane:

• walcowane odcinki żeberek podłużnych między poprzecznymi, które znajdują się w odległości 75 cm,
• wykorzystywane do zginanych konstrukcji żelazobetonu,
• służą jako zbrojenie nośne podłużne,
• mają najwyższą wytrzymałość.

Zbrojenie stropu. (fot. max12130 / forum.budujemydom.pl)

Gatunek stali zbrojeniowej

Gatunkiem stali nazywamy jej właściwości fizyczne i mechaniczne oraz zawartość określonych pierwiastków użytych do jej produkcji. Rozróżniamy je po oznaczeniach złożonych z ciągu liter oraz cyfr, z których każda odnosi się do określonej wartości:

1. Gatunek stali S oznacza: stal spawalną.

2. Gatunek stali St oznacza: stal zbrojeniową konstrukcyjną o najszerszym zastosowaniu.

3. Gatunek stali X oznacza: stal zbrojeniową nieuspokojoną.

Litera ,,b” w gatunku stali oznacza możliwość stosowania jej do zbrojenia.

Cyfry podane przy oznaczeniach symbolizują zawartość węgla. Im większa zawartość węgla, tym wyższa twardość prętów zbrojeniowych.

Gatunki poszczególnych klas stali zbrojeniowej:

1. Klasa A0: St0 S-b.
2. Klasa A1: St3 SX-b, St3 SY-b, St3 S-b, PB240.
3. Klasa A2: St50B, 18G2-b, 20G2Y-b.
4. Klasa A3: 25G2S, 35G2Y, 34GS, RB400, RB400W.
5. Klasa A3n: 20G2VY-b, RB500, RB500W; podwójne żeberka - B500SPB i ST500S; podwójne żeberka oraz napis - EPSTAL.

Gatunki stali (z wyjątkiem RB500W i BST5005) są objęte normą PN-B-032564.

Wymiary i kształt elementów stali zbrojeniowej

Zbrojenia betonu kupuje się jako:

• pręty gładkie,
• pręty żebrowane ucięte do jednej długości,
• walcówki,
• drut,
• siatki zbrojeniowe.

Zgrzewane siatki zbrojeniowe ze stali B500A. (fot. Czamaninek)

Ciężar prętów jest uzależniony od ich średnicy. Najmniejszą średnicą jest 6 mm. Pręty można przycinać albo kupić gotowe o uniwersalnych wymiarach. Dostępne w sprzedaży pręty stosowane do budowy domów wynoszą do 18 mm. Najlepszym rozwiązaniem jest zamówienie pociętej stali zbrojeniowej.

Gdzie przy budowie korzysta się ze stali?

Stal zbrojeniową wykorzystuje się do wzmocnienia:

• fundamentów,
• ścian nośnych,
• stropów,
• belek stropowych,
• nadproży,
• wieńców,
• schodów,
• słupów,
• balkonów,
• tarasów.

Ze stali powstają zbrojenia nośne, do których wykorzystuje się pręty żebrowane klasy A2 lub A3 oraz pręty zbrojeniowe gładkie, służące jako strzemiona, wykonane ze stali o klasie A0 lub A1. Oba komponenty łączone są za pomocą miękkiego drutu stalowego o małej średnicy. Następnie konstrukcje zalewane są betonem, tworząc elementy budowlane, które wykazują odporność na ściskanie.

Pręty zbrojeniowe wykorzystuje się m.in. jako element wzmocnienia ław fundamentowych. (fot. M. Nowak-Ciupa)

Ile stali zbrojeniowej zużywa się przy budowie domu?

Podczas budowy stosuje się najczęściej pręty zbrojeniowe gładkie o średnicy do 10 mm, pręty żebrowane ze stali do 40 mm.

W projekcie budowlanym jest podana dokładna ilość poszczególnych elementów. Wybierając gotowe pręty zbrojeniowe, przycięte na wymiar i odpowiednio powyginane, a także zamawiając każdą inną stal, warto mieć na uwadze, że zapas materiału powinien wynosić około 10% od ilości podanej w projekcie. 

To, ile stali zużyjesz podczas budowy, zależy:

• od wielkości domu,
• od ilości pomieszczeń,
• czy dom będzie podpiwniczony,
• jakie stropy zostaną zastosowane,
• ile okien, drzwi, schodów, balkonów, tarasów i słupów ma powstać. 

Od czego zależy cena stali zbrojeniowej?

Cena stali zbrojeniowej jest uzależniona od:

• ilości,
• gatunku,
• klasy stali,
• średnicy prętów.

Przy zakupie większej ilości cena jest niższa, ale trzeba zastanowić się, czy będziemy mogli ją bezpiecznie magazynować. Zdarza się, że stal pada łupem złodziei.

Najdroższa jest stal zbrojeniowa A3 oraz A3n, a najtańsza stal klasy A0.

Aktualne ceny stali zbrojeniowej

W 2021 roku obserwowaliśmy ogromne wahania cen stali zbrojeniowej, które zmieniały się z tygodnia na tydzień, dlatego określenie aktualnej ceny stali za tonę jest trudne. Na przykład koszt prętów FI 12 mm wynosił od ok. 3900 zł do nawet 5600 zł brutto za tonę (dane za 2021 rok).

Porównując, w ubiegłych latach średnia cena prętu FI 12 mm wynosiła od ok. 2500-2830 zł brutto za tonę, zatem tegoroczna podwyżka jest dotkliwa dla budżetu inwestorów rozpoczynających budowę. 

Gdzie kupić stal zbrojeniową?

Na budowę domu stal zbrojeniową można kupić w hurtowniach, składach budowlanych, wytwórniach. Jeżeli brakuje Ci kilku sztuk, warto rozejrzeć się w Internecie, czy ktoś nie sprzedaje pozostałości po swojej budowie.

Pamiętaj, że jeżeli nie masz odpowiednich przyrządów do gięcia stali, to powinieneś kupić gotowe szkielety. Dowiedz się też, czy firma organizuje transport, który przy dużych ilościach jest zazwyczaj wliczony w cenę. Do samodzielnego transportu prętów wystarczy samochód z przyczepą.

Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa

fot. otwierająca: M. Nowak-Ciupa