Jak działa zawór trójdrożny w systemie ogrzewania i gdzie występuje?

Czym jest zawór trójdrożny i jak funkcjonuje?

Zawór trójdrożny, inaczej zwany trzydrogowym zaworem mieszającym, to hydrauliczne urządzenie wyposażone w trzy porty (wejścia/wyjścia), przez które przepływa woda. Jego centralnym elementem jest obrotowy mieszacz, który łączy dwa strumienie wody: ciepłą, doprowadzaną z kotła, oraz chłodniejszą, powracającą z instalacji grzewczej. W wyniku tego procesu powstaje strumień wody o optymalnie dobranej temperaturze, kierowany następnie do dalszej części instalacji.

Regulacja elementu mieszającego może odbywać się manualnie - za pomocą pokrętła, lub automatycznie, gdy zawór współpracuje z siłownikiem elektrycznym sterowanym przez automatykę kotła bądź niezależny sterownik. Automatyczne sterowanie jest rozwiązaniem znacznie bardziej precyzyjnym i powszechnie stosowanym w nowoczesnych systemach grzewczych.

Automatyka nie tylko dynamicznie dostosowuje położenie mieszacza, ale również monitoruje temperaturę wody wypływającej z zaworu. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie stałych, zadanych parametrów temperaturowych zarówno w instalacjach grzejnikowych, jak i w systemach ogrzewania podłogowego.

Zawór trójdrożny, rys. Heiztechnik

Zastosowanie zaworu trójdrożnego w instalacjach grzewczych

Zawór trójdrożny pełni szczególnie istotną funkcję w systemach centralnego ogrzewania z kotłami na paliwa stałe, takimi jak drewno, pellet, węgiel czy ekogroszek. Kotły tego typu powinny pracować w zakresie temperatury 65-75°C, co zapewnia optymalne spalanie paliwa i maksymalną efektywność cieplną.

Praca kotła przy zbyt niskiej temperaturze prowadzi do nieefektywnego spalania, obniżenia sprawności oraz kondensacji pary wodnej, która wywołuje korozję niskotemperaturową. Kondensat osadzający się wewnątrz wymiennika ciepła może w ciągu kilku sezonów grzewczych doprowadzić do poważnego uszkodzenia blach kotła.

W tym kontekście kluczową rolę odgrywa zawór trójdrożny. Jego zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego przepływu i mieszania wody w taki sposób, aby:

• do instalacji docierała woda o niższej temperaturze (na przykład 25-35°C w przypadku ogrzewania podłogowego),
• do kotła powracała woda o odpowiednio podwyższonej temperaturze, co chroni go przed uszkodzeniem.

W praktyce zawór ten działa jednocześnie jako element zabezpieczający i regulator, gwarantując zarówno komfort cieplny w pomieszczeniach, jak i długowieczność źródła ciepła.

Lokalizacja zaworów trójdrożnych w systemach grzewczych

Zawory trójdrożne znajdują zastosowanie przede wszystkim w instalacjach centralnego ogrzewania, gdzie niezbędne jest sterowanie temperaturą zasilania, w szczególności w:

• systemach z kotłami stałopalnymi (gdzie ochrona powrotu kotła jest priorytetowa),
• instalacjach grzejnikowych i podłogowych (wymagających różnej temperatury zasilania),
• układach mieszanych, łączących ogrzewanie podłogowe i tradycyjne grzejniki,
• nowoczesnych systemach z buforami ciepła, pompami ciepła i zaawansowaną automatyką pogodową.

Zastosowanie zaworu trójdrożnego umożliwia również tak zwaną regulację strefową, pozwalającą na utrzymanie odmiennej temperatury w różnych częściach budynku, na przykład niższej w sypialniach i wyższej w łazience.

Zawór trójdrożny z siłownikiem i automatyką - pełna kontrola nad komfortem cieplnym

Współczesne zawory trójdrożne coraz częściej pracują w trybie automatycznym. Ich integracja z siłownikami i sterownikami otwiera przed użytkownikami nowe perspektywy, łącząc komfort z ekonomią eksploatacji.

Automatyka może funkcjonować w oparciu o tryb pogodowy, dostosowując temperaturę zasilania do aktualnych warunków zewnętrznych. W połączeniu z termostatem pokojowym zapewnia to nie tylko podwyższony komfort, ale również:

• oszczędność paliwa dzięki ograniczeniu strat ciepła i unikaniu przegrzewania pomieszczeń,
• redukcję kosztów ogrzewania poprzez optymalizację pracy całego systemu,
• możliwość programowania temperatury w zależności od dnia tygodnia i pory dnia,
• wydłużenie żywotności kotła poprzez eliminację pracy w niekorzystnych warunkach niskiej temperatury.

Obecnie nie rekomenduje się stosowania zaworów bez siłowników w nowoczesnych systemach grzewczych ze względu na ich ograniczoną skuteczność regulacyjną i podwyższone ryzyko błędnych ustawień.

źródło: Heiztechnik
fot. otwierająca: pixabay.com/pl