Gromadzenie i wykorzystywanie wody deszczowej - kaprys czy coraz pilniejsza konieczność?

Woda dostarczana do domów musi spełniać określone wymagania odnośnie jakości. Ta, która jest przeznaczona do picia, wykorzystywana jest również do celów gospodarczych, takich jak podlewanie ogrodów, mycie samochodów, pranie czy spłukiwanie toalet. A woda tak wysokiej jakości do tych zastosowań nie jest potrzebna. Dlatego w takich sytuacjach rozsądne wydaje się wykorzystanie deszczówki, którą można zebrać z dachów czy tarasów i zgromadzić w podziemnych zbiornikach.

Korzyści wynikające z używania deszczówki:

• oszczędzamy pieniądze, bo mniej płacimy za wodę z wodociągu,
• pranie odzieży jest bardziej efektywne, ilość używanego proszku zmniejsza się nawet o połowę,
• w pralkach nie odkłada się kamień,
• miękka deszczówka jest dobra dla roślin,
• przyczyniamy się do ochrony środowiska i oszczędzamy cenne zapasy wody podziemnej,
• unikamy opłat związanych z odprowadzaniem deszczówki do sieci kanalizacyjnej,
• deszczówka nie jest odprowadzana bezpośrednio do kanalizacji, co pomaga ograniczyć miejscowe podtopienia.

Możliwości wykorzystania wody z opadów

W gospodarstwie domowym zużywa się dziennie 150 litrów wody na osobę, z czego ponad 40 l idzie na spłukiwanie miski ustępowej (a przecież to czysta woda przeznaczona do celów spożywczych!). Pozostałe 110 l wykorzystywane jest następująco:

• higiena osobista - 50 l,
• mycie naczyń - 12 l,
• cele spożywcze - 5 l,
• pranie, mycie samochodu, porządki w domu i ogrodzie - ponad 40 l.

Wyraźnie zatem widać, że połowę zużywanej wody pitnej można by zastąpić deszczówką!

Rodzaje systemów gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej

Systemy ogrodowe

W tych systemach deszczówka może być wykorzystywana do podlewania zieleni w ogrodzie, zmywania powierzchni zewnętrznych np. tarasów lub podjazdów, a także do mycia samochodów. Coraz popularniejszym kierunkiem jest ich łączenie z automatycznym systemem nawadniającym, wykorzystującym np. zraszacze wynurzane.

Zestaw ogrodowy PREMIUM ze zbiornikiem NEO (fot. MPI)

Systemy domowe (lub domowo-ogrodowe)

Służą do gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej do zasilania spłuczek, pisuarów, a także pralek w budynkach. W wielu przypadkach obsługują również podlewanie trawników (w powiązaniu z automatycznymi systemami nawadniającymi) i prace porządkowe na zewnątrz.

Systemy nazywane domowymi mogą być stosowane także w budynkach hotelowych, przemysłowych i biurowych. Na rynku dostępne są elementy systemowe (filtry, centrale deszczowe) umożliwiające obsługę takich obiektów. Zasada działania systemów stosowanych w większych obiektach jest identyczna, jak w domach jednorodzinnych.

Poprawnie zaprojektowany i wykonany z odpowiednich elementów system gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej będzie bezproblemowo funkcjonował przez wiele lat. Dostarczy wodę odpowiednią do większości zastosowań domowych. Jej jakość będzie przewyższać jakość wód w jeziorach.

Zestaw domowo-ogrodowy STANDARD ze zbiornikiem BlueLine II (fot. MPI)

Rodzaje zbiorników na deszczówkę

Systemy gromadzenia deszczówki, ze względu na lokalizację zbiornika, dzielą się na naziemne i podziemne. Zbiorniki naziemne mogą być umiejscowione zarówno na zewnątrz budynków, jak i w ich wnętrzach np. w piwnicach.

Zbiorniki naziemne

Mogą mieć różne kształty, kolory i pojemności, wykonuje się je z rozmaitych materiałów. W polskich warunkach ich eksploatacja ogranicza się do okresu od wiosny do jesieni. Z tego względu magazynowana w nich woda jest wykorzystywana głównie do celów ogrodniczych tj. podlewania roślin i prac w ogrodzie. W zbiorniku naziemnym, zlokalizowanym w ogrzewanej piwnicy, wodę deszczową można gromadzić przez cały rok.

Zbiorniki naziemne najczęściej produkowane są z tworzyw sztucznych, takich jak polietylen PE lub polipropylen PP, ale spotyka się też wykonane z drewna bądź metalu. Dominujące kształty to cylindry, walce, prostopadłościany. Znajdziemy tu imitacje domków, amfor i kształtów spotykanych w naturze - pni, skał, głazów. Ich pojemność wynosi od 150 do około 1000 l. W celu uzyskania większych pojemności, zbiorniki można łączyć w baterie. Woda jest do nich doprowadzana z rur spustowych systemów rynnowych za pomocą zbieraczy i filtrów.

Zbiornik na wodę deszczową Burgund 500 l

Zbiornik na wodę deszczową Evergreen 475 l

Zbiorniki podziemne

Produkuje się z polietylenu PE, żywic poliestrowych GRP, polipropylenu PP, żelbetu lub stali. Ich konstrukcja, użebrowanie, grubość ścian, a tym samym sposób przenoszenia obciążeń z gruntu przesądza, czy mogą być obciążane ruchem pieszym lub kołowym. Zwykle mają kształt ułożonych poziomo lub pionowo walców, cylindrów lub prostopadłościanów. I większe pojemności - od 1000 do 50 000 l. Można je "bateriować", czyli łączyć w większe zestawy.

Zbiorniki z polietylenu charakteryzuje gładka powierzchnia wewnętrzna, brak szwów i połączeń (zgrzewów), co gwarantuje pełną szczelność. Produkowane są metodą rozdmuchu lub odlewania odśrodkowego. Te otrzymywane w procesie rozdmuchu cechuje stosunkowo lekka konstrukcja i cienkie ścianki, co ogranicza ich stosowanie pod ruch kołowy, a także uniemożliwia posadowienie na znacznych głębokościach. Odlewanie odśrodkowe daje produkt wytrzymały na obciążenia od ruchu kołowego, który można posadowić dość głęboko.

Zbiorniki wykonywane z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym mają dobrą wytrzymałość statyczną, są odporne na korozję i mają gładkie ścianki. Są lekkie, lecz mogą mieć ograniczoną wytrzymałość na obciążenia dynamiczne.

Zbiorniki żelbetowe są ciężkie, wymagają specjalistycznego sprzętu do transportu i montażu, przede wszystkim zaś są podatne na korozję. Ich ścianki nie są gładkie, co stwarza możliwość osadzania się na nich zanieczyszczeń. Postępująca przez lata degradacja betonu pod wpływem substancji rozpuszczonych w wodzie deszczowej może powodować zmniejszanie się wytrzymałości zbiornika.

Jakość wody deszczowej

Jakość deszczówki magazynowanej w podziemnych zbiornikach zależy od kilku czynników:

• rodzaju pokrycia dachowego, z którego jest odprowadzana,
• konstrukcji i efektywności systemu, który filtruje wodę spływającą z dachu,
• częstotliwości konserwacji i czyszczenia systemu filtracyjnego,
• głębokości posadowienia zbiornika,
• materiału, z którego jest wykonany.

Woda spływająca z dachu jest oczyszczana z zanieczyszczeń takich jak piasek, liście, gałązki przez różnego rodzaju filtry mechaniczne. Jednak, ze względu na wielkość oczek filtra, niewielkie zanieczyszczenia, w tym organiczne, dopływają do zbiornika. Część z nich osadza się na jego dnie, część pływa na powierzchni.

Ta zawiesina zawiera zazwyczaj materię organiczną - pyłki roślin, fragmenty owadów. Jednak stabilna temperatura panująca w gruncie (ok. 10°C) i brak dostępu światła słonecznego znacznie hamują lub wręcz eliminują procesy biologiczne, powodując, iż woda pozostaje klarowna i bezwonna przez długi czas. Przelewanie zbiornika, które ma miejsce przy jego przepełnieniu podczas intensywnych opadów, powoduje odprowadzenie zawiesin poza zbiornik, jednocześnie natleniając magazynowaną wodę i zapewniając jej wysoką klarowność.

Opracowanie: Jarosław Antkiewicz