Kozy grzewcze, czyli piece wolno stojące

Szczelnie zamknięte paleniska wyposażone są w dekoracyjną, bardzo efektowną obudowę, dzięki której piec nie tylko jest źródłem ciepła, ale również pełni rolę atrakcyjnego "mebla".

Kozy, czyli piece wolno stojące - prawie same zalety

• jest idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą patrzeć na palący się ogień, a nie mogą zamontować kominka,
• można ją ustawić w dowolnym miejscu, pod warunkiem, że jest tam podłączenie do komina,
• jest dużo lżejsza od kominka, nie jest więc konieczne wzmocnienie stropu,
• zajmuje dużo mniej miejsca niż kominek i mniej też kosztuje, m.in. dlatego, że nie wymaga obudowy,
• ma zamkniętą komorę spalania,
• może mieć moc wystarczającą do ogrzania nawet bardzo dużego pomieszczenia, piecem o mocy ok.10 kW można ogrzać powierzchnię nawet 100 m²,
• oferowana jest w szerokiej gamie kolorów i wzorów, może mieć tradycyjny lub bardzo nowoczesny kształt.
• w niektórych modelach można również piec i gotować.
• ma sprawność porównywalną z tradycyjnym kominkiem,
• oddaje ciepło całą swoją powierzchnią także rurą odprowadzającą spaliny do komina,
• w razie potrzeby piec można zdemontować i przenieść w inne miejsce,
• może być wyposażona w nowoczesny system dopalający spaliny, gwarantujący ich czystość,
• opalana jest tanimi, odnawialnymi źródłami energii (drewnem lub brykietem drzewnym).

Kozy - wygląd, styl i klimat

Słowo "koza" kojarzyło nam się z małymi piecykami, które dogrzewały mieszkania i domy naszych dziadków. Zwykle były to piece o niezbyt wyszukanej estetyce i niewygodne w użytkowaniu.

Miały małą moc cieplną i krótki czas palenia. Urządzenia obecnie produkowane to eleganckie i ekonomiczne źródła ciepła. Blask palącego się w nich ognia sprawia, że ogrzewane wnętrze staje się cieplejsze i bardziej przytulne. "Koza" w salonie tworzy trochę bajkowy klimat.

Wszystkie piece wolno stojące wyposażone są w duże, przeszklone drzwiczki, przez które widać palące się polana. Szyby mogą być płaskie lub panoramiczne, gładkie lub ze szprosami.

Producenci oferują modele nowoczesne z pojemną przegrodą na opał lub tradycyjne, z fajerkami i piekarnikiem. Te drugie nie tylko tworzą przytulny, ciepły nastrój, ale też pozwalają upiec ciasto lub ugotować obiad. Rozwiązanie szczególnie polecane do domków letniskowych lub wiejskich kuchni.

Aranżacja jadalni z kominkiem wolno stojącym. (fot. Kratki.pl)

Kozy, czyli piece wolno stojące - ze stali czy żeliwa?

• Piece żeliwne - zwykle mają bardzo tradycyjną formę i zdobione są dekoracyjnymi motywami. Wnętrza pieców (również stalowych) wyłożone jest cegła szamotową, dzięki której po wygaśnięciu żaru dłużej trzymają ciepło. "Kozy" z żeliwa dostępne są w kilku wersjach kolorystycznych, malowane np. czarną, niebieską lub biała emalią.
  
  
• W zależności od usytuowania pieca w pomieszczeniu spaliny mogą być odprowadzane do przewodu kominowego z wylotu na tylnej, górnej lub bocznej ściance. Sklepienie pieca może pełnić rolę płyty grzejnej do podgrzewania lub gotowania potraw. Żaroodporna szyba w drzwiczkach pozwala kontrolować stan paleniska i obserwować płonący ogień. Żeliwne piece doskonale sprawdzaj się jako źródło ciepła w domkach letniskowych, gdyż żeliwne paleniska intensywnie wypromieniowują duże ilości ciepła.
  
  
• Piece stalowe - te tradycyjne, w przeciwieństwie do żeliwnych, mają małe możliwości akumulacyjne z powodu cienkich ścian. Oddawanie ciepła zaczyna się wkrótce po rozpaleniu pieca a kończy się zaraz po jego wygaśnięciu. Ich zaletą jest dużo mniejszy ciężar przy tej samej powierzchni grzewczej, w stosunku do pieców żeliwnych. Temperatura ścian jest jednak znacznie wyższa, dlatego ze względów bezpieczeństwa zaleca się zastosowanie gładkich okładzin ceramicznych lub kamiennych kafli.
  
  Zwiększa to również sprawność pieca i zdolność akumulowania ciepła, które jeszcze długo po wygaśnięciu ognia promieniuje do otoczenia. Taka okładzina obudowy nie nagrzewa się tak bardzo, jak powierzchnie stalowe, w mniejszym więc stopniu grozi oparzeniem. Trzon stalowego pieca może mieć przekrój kołowy, kwadratowy, ośmioboczny lub kwadratowy z półkolistą ścianą frontową. Niektóre modele wyposażone są w płytę grzejną do gotowania. Można również kupić piec obrotowy lub z przeszklonymi ścianami bocznymi, dzięki czemu palący się płomień widoczny jest z każdego miejsca w pomieszczeniu.

Piec wolno stojący (fot. Jøtul)

Komfortowo z kozą

• regulacja mocy - za pomocą szybra lub przepustnicy reguluje się ilość dopływającego powietrza, zmieniając w ten sposób wydajność pracy pieca. W najbardziej nowoczesnych modelach moc pieca sterowana jest przez termostat, który w zależności od temperatury w pomieszczeniu automatycznie reguluje przekrój wlotu powietrza do spalania.
• dokładanie opału - najczęściej drewno lub brykiet drzewny dokłada się do paleniska przez frontowe drzwiczki. Ale produkowane są również piece z małymi drzwiczkami z boku lub klapą w górnej płycie, przez które można dokładać opał.
• usuwanie popiołu - należy usuwać najlepiej po każdorazowym paleniu, nie rzadziej jednak niż kilka razy w tygodniu. Najlepiej, gdy piec wyposażony jest w oddzielny pojemnik z pokrywą, która zabezpiecza przed wysypywaniem się popiołu podczas przenoszenia go przez pokój.
• dobre miejsce - najlepiej, gdy jest to centralny punkt dolnej kondygnacji, salon lub hol. Otwarta przestrzeń pozwala na efektywne wykorzystanie walorów grzewczych pieca. Ogrzane powietrze może swobodnie krążyć, zapewniając zbliżoną temperaturę w każdym miejscu pomieszczenia.
• Ponieważ korpus "kozy" rozgrzewa się do wysokich temperatur, dlatego należy zachować bezpieczne odległości (min. 80 cm) od przedmiotów łatwopalnych, mebli, zasłon i dywanów. Posadzka przed piecem (pas podłogi szerokości min 50 cm), musi być wyłożona materiałem niepalnym, np. kamieniem, klinkierem lub gresem, lub wyłożona mosiężną lub miedzianą blachą.
• kontrola instalacji - co najmniej raz w roku konieczny jest przegląd pieca i całego przewodu kominowego wykonany przez kominiarza.

Zanim kupisz kozę, zwróć uwagę na:

• moc - przyjmuje się, że 1 kW mocy pieca wystarcza do ogrzania 10-12 m² powierzchni pomieszczenia o wysokości 2,5 m. Wybierając piec należy więc dobrać jego moc do wielkości ogrzewanego pomieszczenia.
• czas palenia - nie krócej niż 8 godzin, przy pełnym palenisku
• sprawność pieca - powinna wynosić minimum 70%

Koza grzewcza (fot. L. Jampolska)

O TYM PAMIĘTAJ

Gwarancją bezpieczeństwa użytkowania pieca wolno stojącego jest szczelność przewodów do odprowadzania spalin, dlatego instalację pieców w pomieszczeniach mieszkalnych należy zawsze powierzyć doświadczonemu instalatorowi.

Jak palić w kominku, kozie grzewczej, piecu? Palenie od góry

Jak palić? Koniecznie od góry! Drewno będzie paliło się bez dymu.

Ekologiczne kozy

Współczesne "kozy" to urządzenia, które podczas spalania emitują do atmosfery minimalne ilości szkodliwych dla zdrowia substancji. Dzieje się tak za sprawą coraz to nowocześniejszych metod spalania drewna:

• wtórne spalanie - polega na dopaleniu cząstek znajdujących się w dymie, które w urządzeniach starszej generacji uciekały przez komin do atmosfery. Nowoczesna konstrukcja urządzeń pozwoliła na osiągnięcie w palenisku odpowiednio wysokiej temperatury umożliwiającej niemal całkowite spalenie powstałych gazów.
• dopalanie spalin przy użyciu katalizatora - metoda najnowsza i najbardziej wydajna. Dzięki zastosowaniu katalizatora dopalanie gazów i resztek w dymie zachodzi w o wiele niższych temperaturach niż w przypadku wtórnego spalania bez katalizatora. Ma to znaczący wpływ na podniesienie sprawności pracy pieca.

Żeliwny piecyk wolno stojący (fot. Dovre)

Kozy, czyli piece wolno stojące - uwaga na błędy

System kominowy: Wadliwie działający system odprowadzający dym może powodować szybkie schładzanie dymu i ograniczenie siły ciągu. Długie odcinki podłączeniowe obniżają temperaturę dymu, a każde załamanie (np. kolanko) zmniejsza jego przepływ. Jeśli podłączenie zawiera więcej niż dwa kolanka, opór może być na tyle duży, że uniemożliwi wydostawanie się dymu na zewnątrz.

Ponadto, w przypadku pieca zamontowanego na niższych kondygnacjach, np. w piwnicy, spaliny muszą dodatkowo pokonywać podciśnienie, które powstaje na skutek unoszenia się ciepłego powietrza do góry. Dlatego też, jeżeli piec zostanie zainstalowany w piwnicy, podłączenie jest dość długie i zawiera kilka kolanek, a komin usytuowany jest np. na zewnętrznej ścianie budynku, prawdopodobieństwo wydobywania się dymu z pieca jest bardzo wysokie i trudne do uniknięcia.

Podciśnienie i wentylacja. Budynki budowane w nowoczesnych technologiach są bardzo szczelne i jednocześnie bardzo wrażliwe na wady w wentylacji. Na skutek silnego podciśnienia w budynku, ciąg w przewodzie kominowym może zostać odwrócony, a dym z pieca zacznie się cofać do pomieszczenia. By temu zapobiec konieczne jest uzupełnienie powietrza, doprowadzając je z zewnątrz.

Niewłaściwe użytkowanie. Jeśli piec przez dłuższy czas pracuje ze zredukowaną mocą, temperatura w całym przewodzie kominowym jest bardzo niska a siła ciągu minimalna. W momencie otwierania drzwiczek dym będzie wydostawał się do pomieszczenia. Aby tego uniknąć, należy właściwie rozpalać ogień i rozgrzewać piec do odpowiedniej temperatury.

Drewno i brykiet

Większość pieców wolno stojących to urządzenia przystosowane do spalania drewna i brykietu drzewnego, niektóre typy pieców przystosowane są również do spalania węgla kamiennego.

• drewno - najlepiej liściaste i koniecznie suche. Wilgotność drewna ma duży wpływ na jego kaloryczność i zużycie. Podczas spalania mokrego drewna duża część energii tracona jest na odparowanie wody w nim zawartej. Świeżo ścięta sosna ma gęstość 700 kg/m³, natomiast w stanie całkowicie suchym jej gęstość wynosi 480 kg/m³. Różnica to ok. 220 l wody, która musi zostać podgrzana do temperatury powyżej 100°C i zamieniona w parę wodną.
  
  Duża ilość pary wodnej w spalinach powoduje powstawanie dymu, osadzanie się sadzy na szybach i kominie, oraz pogarsza pracę paleniska. Popiół powstały podczas spalania drewna stanowi jedynie 0,5% masy spalonego wkładu i jest pełnowartościowym nawozem. 1 m³ drewna kosztuje od 100 do 180 zł (w zależności od gatunku i wilgotności).
   
• brykiet drzewny - to sprasowane trociny, produkt ekologiczny bez dodatku substancji spajających, ma wartość opałową wyższą od drewna (brykiet - ok. 16,5 MJ/kg, drewno ok. 15 MJ/kg). Popiół stanowi 0,6% masy brykietu i może być również wykorzystany jako nawóz. Proces spalania brykietu charakteryzuje się niską emisją pyłów i gazów. Tona brykietu kosztuje ok. 300 zł.

Akcesoria, które warto mieć

Często akcesoria są bardzo wyszukane w formie, ale mało przydatne. Na pewno niezbędna jest stalowa szczotka do usuwania osadów sadzy i popiołu oraz szczypce, którymi można bezpiecznie przenieść żarzące się szczapy wewnątrz komory paleniska. Do usuwania popiołu przyda się szufelka i wiadro z pokrywą, dzięki której popiół nie bezie unosił się w górę i osiadał np. na meblach. Należy pamiętać, by popiół usuwać kilka razy w tygodniu (a najlepiej po każdorazowym paleniu) i dopiero wtedy, gdy ostygnie. Niezbędny jest również pojemnik na drewno, np. duży wiklinowy kosz.

Joanna Dąbrowska
fot. otwierająca: Invicta