Dawniej, w większości domów, wystarczał jeden żyrandol zawieszony centralnie na suficie każdego pomieszczenia. Obecnie, w nowych budynkach, planuje się dużą liczbę źródeł światła, podkreślając nimi różne funkcje wnętrz. Blat roboczy w kuchni, stół w salonie, biurko do pracy, kącik do czytania oraz oglądania filmów, lustro w łazience, schody - wszystkie te strefy dobrze jest właściwie oświetlić, najlepiej wybierając oprawy wyposażone w najbardziej energooszczędne żarówki LED.
Joanna Dąbrowska
Data publikacji: 2024-08-13
Data aktualizacji: 2024-08-13
Współczesne oświetlenie w domach pełni nie tylko funkcję użytkową, ale także dekoracyjną, dlatego w nowoczesnych wnętrzach stosuje się wiele źródeł światła, podkreślając różne strefy i funkcje pomieszczeń. Ważne jest, aby planowanie oświetlenia, w tym rozmieszczenie lamp i przewodów, odbywało się już na etapie układania instalacji elektrycznej, co pozwala uniknąć późniejszych modyfikacji. Istotny jest dobór odpowiedniego rodzaju oświetlenia do funkcji poszczególnych pomieszczeń, jak również wybór energooszczędnych żarówek LED. Oprawy oświetleniowe mogą przybierać różnorodne formy - od industrialnych po tradycyjne, a ich zadaniem jest zarówno funkcjonalne doświetlenie wnętrz, jak i podkreślenie stylu aranżacji.
Oświetlenie odgrywa bardzo ważną rolę w każdym domu. Poprawia wygodę korzystania z wnętrz, tworzy nastrój. Intensywne dobrze się sprawdza w miejscach do pracy, łagodne zaś tam, gdzie odpoczywamy.
Rozlokowanie lamp i przewodów je zasilających najlepiej zaplanować już na etapie układania elektryki. Choć wydaje się to dość wcześnie na tego typu decyzje (stan surowy zamknięty), to warto temu zadaniu poświęcić wystarczająco dużo czasu, by po otynkowaniu ścian nie musieć zmieniać fragmentów już wykonanego okablowania.
Przyda się do tego, oczywiście, kompleksowy projekt wnętrz, na którym widoczne będą wszystkie lampy. Po ułożeniu instalacji - dobrze jest zrobić zdjęcia, dokumentujące jej przebieg z precyzyjnym odnotowaniem odległości. Czasem bowiem odbiegają one od tych w projekcie. Jeśli inwestor nie ma takiego projektu, powinien postanowić o rodzaju i lokalizacji mebli oraz o tym, jakie oświetlenie będzie potrzebne. Zdecydowanie lepiej zaplanować więcej takich punktów, niż mniej.
Ozdobą wnętrza mogą być lampy ze zintegrowanymi doniczkami np. na zioła lub kwiaty (fot. a) Luxar), proste w formie naśladujące przemysłowy styl (fot. b) Nowodvorski Lighting) lub ręcznie wykonane przez polskich mistrzów szkła (fot. c) GIE EL).
Oświetlenie industrialne czy tradycyjne?
Producenci oświetlenia oferują wyroby, które zadowolą zarówno zwolenników surowego minimalizmu, jak i tradycjonalistów. Minęły już czasy, kiedy oświetlenie pełniło jedynie funkcję użytkową. Obecnie jest ważnym dekoracyjnym elementem aranżacji wnętrz.
Nowoczesne oprawy przybierają efektowne dizajnerskie formy, tworzone ze stali nierdzewnej, aluminium, szkła. Od kilku lat modne są np. metalowe klosze, przypominające te z dawnych zakładów przemysłowych. Industrialny charakter mają też lampy z szarego, porowatego betonu.
Wrażenie przytulności nadają pomieszczeniom bardziej tradycyjne oprawy z materiałów naturalnych, np. drewna, trawy, wikliny, tkanin.
Osobną grupę stanowią oprawy o prostej formie, przeznaczone do montażu w podwieszanych sufitach, wnękach, ściankach i półkach z płyt g-k, w których najistotniejsze jest światło, nie sama oprawa. Technologia związana ze źródłami światła LED (najbardziej energooszczędnymi) umożliwia też wbudowywanie ich np. w meble.
Według trendów wnętrzarskich, obowiązujących od wielu lat, światło nie powinno pochodzić wyłącznie z jednego źródła, dlatego lampa sufitowa to zdecydowanie za mało. Producenci oświetlenia uwzględnili to założenie i oferują całe linie lamp zawierające kilka różnych wersji - wiszące, stojące niskie i wysokie, kinkiety.
Nie oznacza to jednak, że wszystkie lampy w danym wnętrzu muszą wyglądać identycznie. Kilka modeli z wybranej serii warto urozmaicić, np. wyjątkowo dekoracyjnym egzemplarzem ustawionym na komodzie lub w innym wyeksponowanym miejscu. Choć dobrze, kiedy aranżacja wnętrz jest spójna, oryginalna lampa przywieziona z egzotycznej podróży, albo kupiona na targu staroci, może nadać mu niepowtarzalny charakter.
Dobór lamp w zależności od funkcji pomieszczenia
Aranżacja oświetlenia nie jest prostą sprawą. Aby móc komfortowo wykonywać rozmaite codzienne czynności, niezbędne jest odpowiednie doświetlenie wielu stref. Światło nie może przy tym męczyć wzroku, ani tworzyć cieni. Wyróżnia się trzy rodzaje oświetlenia - ogólne, miejscowe (funkcyjne), dekoracyjne, choć granica między nimi bywa płynna.
Ogólne
W każdym pokoju powinna się znaleźć lampa górna - oświetlająca miękko i równomiernie całe wnętrze. W tym celu montuje się plafon lub żyrandol albo kilka opraw punktowych umocowanych na linkach lub szynach. Trzeba jednak pamiętać, że światło tej kategorii należy uzupełnić lampami ściennymi (kinkietami) bądź podłogowymi - w przeciwnym razie oświetlenie będzie "płaskie", bez wyrazu.
Miejscowe - funkcyjne
Oświetlenie takie ma ułatwić wykonywanie różnych precyzyjnych zadań, jak czytanie, nauka, przygotowywanie potraw, spożywanie posiłków, golenie, robienie makijażu, szycie.
Lampa przy fotelu, na którym siadamy z książką, to podstawowe wyposażenie każdego salonu. (fot. Jysk)
Dekoracyjne
Oświetleniem można modelować percepcję przestrzeni, zmieniać optyczne proporcje wnętrz, kolor mebli i ozdób, uwypuklać ich fakturę, eksponować wytypowane przedmioty (rzeźby, rośliny, obrazy), budować nastrój. Dzięki technologii LED możemy zaaranżować oświetlenie w rozmaitych barwach. Poza tym wiele lamp stanowi piękny okaz sam w sobie - dizajnerski model w minimalistycznym wnętrzu będzie jego najważniejszą atrakcją.
W każdym wnętrzu inne
Salon
W salonie montuje się duży, dekoracyjny żyrandol, reflektorki kierunkowe na szynach lub linkach o regulowanym kącie padania światła, zwrócone ku wybranym elementom wnętrza (np. rzeźby, zdjęcia, obrazy). Wyższe lampy stojące ustawia się na podłodze przy sofie, a niższe na komodzie. W pobliżu telewizora dobrze się sprawdzi delikatne rozproszone światło, zapobiegające męczeniu się wzroku podczas oglądania telewizji, eliminujące kontrasty. Przy fotelu, na którym najchętniej siada się z książką, niezbędna będzie lampa z ruchomym ramieniem, które posłuży do precyzyjnego skierowania snopu światła na czytany tekst.
Łączniki powinny być kilkusekcyjne oraz wyposażone w ściemniacze, co umożliwi lepszą kontrolę intensywności światła i przyda się przy korzystaniu z kina domowego.
Jadalnia
W jadalni montuje się wiszącą oprawę nad stołem. Najlepiej, gdy klosz znajduje się 70 cm nad nim. Jeżeli stół jest długi, warto zaplanować dwie lampy. Nie można zapomnieć, że założenie takiego oświetlenia oznacza, że stół będzie w konkretnym miejscu - jeśli domownicy lubią przemeblowania, lepiej z niego zrezygnować.
Lampy nad stołem w jadalni powinny wisieć ok. 70 cm nad blatem - będą go wtedy dobrze oświetlać, nie rażąc biesiadników. (fot. Spotline)
Sypialnia
W sypialni, oprócz oświetlenia górnego, powinno się przewidzieć gniazda do dwóch lampek nocnych po obydwu stronach łóżka. Wersje stojące na stolikach ewentualnie zastępuje się mocowanymi do ścian, świecącymi w dół kinkietami bądź zwisającymi z sufitu. Jeśli w sypialni jest toaletka - źródła światła (najlepiej o barwie naturalnego słonecznego) aranżuje się po bokach lustra, tak by równomiernie oświetlały twarz.
Przy łóżku w sypialni przyda się światło do czytania, a przytulności doda wnętrzu taśma LED zamontowana w wezgłowiu. (fot. Spotline)
Kuchnia
W kuchni nieodzowne jest światło robocze nad blatem. Bardzo dobrze sprawdzą się punkty świetlne bądź listwy LED pod szafkami wiszącymi. Jeżeli nie ma mebli wiszących, można zdecydować się na kinkiety albo mocowane na listwie halogeny kierunkowe. Nad wyspą przyda się kilka wiszących obok siebie mniejszych opraw z kloszami ze szkła lub stali. Powinny one znajdować się ok. 70 cm nad oświetlaną powierzchnią.
Odpowiednie oświetlenie wyspy kuchennej ułatwi przygotowywanie posiłków. (fot. Philips)
Pokój dziecka
W pokoju dziecka oprócz lampki na biurku - najlepiej z ruchomą, metalową główką, ramieniem zginającym się w dwóch albo w trzech miejscach i możliwością regulacji intensywności światła - i górnego oświetlenia (łączniki światła warto umocować nieco niżej, na wysokości około 100 cm), powinny znaleźć się lampki nocne, ustawione na szafce, lub kinkiety. Jeżeli dziecko pisze prawą ręką, lampkę na biurko należy ulokować po lewej stronie blatu.
Gabinet
W gabinecie poza oświetleniem górnym konieczny element to lampka biurkowa - najlepiej z regulowanym ramieniem.
Garderoba
W garderobie przydadzą się reflektorki halogenowe bądź LED, zamontowane na przytwierdzanej do sufitu listwie z regulowanym kątem padania światła. Powinno się też zaplanować oświetlenie lustra.
Łazienka
W łazience niezbędne są kinkiety po obydwu stronach lustra (dwa źródła równomiernie oświetlą twarz). W sąsiedztwie wanny lub prysznica natomiast dobrze sprawdzą się taśmy ledowe.
Oświetlenie łazienki powinno być skoncentrowane na lustrze, bo wykonujemy przed nim precyzyjne czynności. (fot. Ceramika Paradyż)
Wiatrołap, hol, schody
W wiatrołapie i w holu holu przydają się plafony, kinkiety, ale także oprawy umieszczone w podłodze albo w podwieszanym suficie, np. taśmy LED. W trosce o bezpieczeństwo domowników, warto też dobrze doświetlić schody. Oprawy zaleca się ulokować bezpośrednio przy stopniach. W tej roli znakomicie sprawdzą się lampki schodowe, montowane w ścianie wzdłuż biegu schodowego, taśmy lub profile LED.
W holu dobrym rozwiązaniem będzie zamontowanie punktów świetlnych umieszczonych na linkach lub na szynach (fot. a) Paulmann Lange Łukaszuk) Wygodnym rozwiązaniem są też pojedyncze, lub podwójne ruchome lampy punktowe (fot. b) Kanlux).
Jakie żarówki?
Obecnie najpopularniejsze są najbardziej oszczędzające energię diody LED. Nawet ponad 5 razy bardziej energooszczędne, niż tradycyjne żarówki i do tego ponad 10 razy trwalsze. Dostępne są w formie zbliżonej do tradycyjnych żarówek, oraz taśm, listew, punktów świetlnych. Pasują do tradycyjnych opraw i działają bez zasilacza, można więc zastępować nimi niskonapięciowe żarówki halogenowe. Świetlówkę LED można też bez trudu wymienić w razie uszkodzenia albo zastąpić modelem o innej mocy, wymiarach, barwie i kącie rozsyłu światła.
Coraz chętniej stosowane są również listwy i pojedyncze punkty LED. Można je ukryć w krawędziach schodów, w sufitach, a nawet w fudze między płytkami ceramicznymi. Wówczas na ogół zasilane są za pośrednictwem stabilizowanego zasilacza 12 V. Oferowane są białe (chłodne, neutralne lub ciepłe) lub barwne (diody RGB za pośrednictwem specjalnego sterownika można zmieniać kolor światła i jego intensywność).
Żarówki tradycyjne i halogenowe, oczywiście, też mają zalety i nadal są dostępne w sprzedaży. Zwykłe żarówki bardzo dobrze sprawdzają się w miejscach, gdzie korzysta się z nich krótko i mogą być narażone na pył, wilgoć albo przypadkowe mechaniczne uszkodzenie, np. w piwnicy, garażu, kotłowni. Są nie tylko odporniejsze pod tym względem od świetlówek LED, ale i wyraźnie od nich tańsze. Z kolei reflektory halogenowe są chętnie stosowane tam, gdzie potrzebne jest bardzo mocne, skupione światło, np. w warsztacie.
Żarówki ledowe mają gwinty pasujące do prawie wszystkich opraw. Wersje dekoracyjne wykonane są z dużej bańki z bursztynowego szkła i złotej spirali (filament LED) dają światło o ciepłej barwie. (fot. Kanlux)
Oświetlenie poprawia wygodę korzystania z wnętrz, tworzy nastrój, a intensywne światło dobrze sprawdza się w miejscach do pracy, podczas gdy łagodne jest odpowiednie tam, gdzie się odpoczywa.
Kiedy najlepiej zaplanować rozmieszczenie oświetlenia i przewodów?
Rozmieszczenie lamp i przewodów najlepiej zaplanować na etapie układania elektryki, czyli już w stanie surowym zamkniętym, by uniknąć późniejszych zmian w okablowaniu.
Jakie rodzaje oświetlenia można wyróżnić w domu?
Wyróżnia się trzy rodzaje oświetlenia: ogólne (np. żyrandol), miejscowe/funkcyjne (np. lampki do czytania), i dekoracyjne (np. oświetlenie eksponujące rzeźby).
Jakie trendy panują w aranżacji oświetlenia wnętrz?
Obecnie popularne jest stosowanie wielu źródeł światła w jednym pomieszczeniu, zamiast tylko jednego centralnego. Ważne jest, aby lampy pełniły nie tylko funkcję użytkową, ale także dekoracyjną.
Dlaczego warto inwestować w żarówki LED?
Żarówki LED są ponad 5 razy bardziej energooszczędne i ponad 10 razy trwalsze niż tradycyjne żarówki, pasują do tradycyjnych opraw, a ich zastosowanie jest szerokie i zróżnicowane.
W prasie budowlano-wnętrzarskiej od początku drogi zawodowej. W miesięczniku „Budujemy Dom” pracuję od kilkunastu lat. Moja ulubiona tematyka to architektura i aranżacja wnętrz. Śledzę trendy i nowości rynkowe. Cenię sobie kontakt z naturą. Kocham jazdę na nartach i pływanie kajakiem. W wolnym czasie spełniam marzenia podróżnicze - bliskie i dalekie.
Skomentuj
