Naprawa dachu krok po kroku. Jak naprawić przeciekający dach?

Solidnie wykonany dach powinien przetrwać 20-30 lat bez konieczności generalnego remontu. Aby tak było, minimum raz w roku należy sprawdzić jego stan. Jeżeli podczas oględzin wykryte zostaną punktowe nieszczelności i przecieki, miejsca te trzeba naprawić. Jeśli zniszczeniu ulegną większe fragmenty połaci, konieczna będzie wymiana pokrycia, czasem również warstwy izolacji i ocieplenia. Na ogół przy okazji naprawy dachu montuje się też nowe orynnowanie i system przeciwoblodzeniowy.

Naprawa przeciekającego dachu

Po kilkunastu latach użytkowania budynku, na dachu mogą pojawić się drobne nieszczelności wymagające naprawy. Na ogół są one wynikiem intensywnych podmuchów wiatru, ulew, długotrwałego zalegania śniegu i lodu. Niestety, wichury, nawałnice zdarzają się coraz częściej i nierzadko skutkują właśnie uszkodzeniem lub całkowitym zerwaniem pokrycia dachu i rynien. Konieczność naprawy dachu związanej z przeciekami pojawia się często, gdy pokrycie jest wyeksploatowane - blacha przerdzewiała, dachówki poluzowały się albo połamały, stara papa odspoiła się od podłoża. Szczególnie łatwo o pojawienie się usterek w strefie załamania połaci, w tzw. koszach, obróbce komina. Szczelność i trwałość dachu zależą nie tylko od okresu eksploatacji i specyfiki samego pokrycia. Liczy się również sposób wykonania podkładu, jakość obróbek blacharskich i akcesoriów dachowych, oraz staranności i umiejętności dekarzy.

Naprawianie dachów z fachowcem

Najlepiej do naprawy dachów i przecieków zatrudnić dekarza, który układał dach lub takiego, który specjalizuje się w danym materiale. Dobrze jest raz w roku zrobić przegląd stanu dachu i orynnowania (np. przy okazji przeglądu kominiarskiego) i zaplanować z odpowiednim wyprzedzeniem naprawę dachu. W przypadku najpopularniejszych dachówek, blachodachówek albo gontów bitumicznych, nie powinno być problemu z wyszukaniem fachowców. Trudniej będzie, gdy kwestia naprawy dachu dotyczy gontów drewnianych albo łupka kamiennego. Firm specjalizujących się w tego typu materiałach jest bowiem bardzo mało. Pamiętać jednak należy, że znalezienie dekarza chętnego do wykonania drobnych prac związanych z naprawą dachu może nie być proste, bo na solidnych fachowców czeka się nawet kilka miesięcy. Poza tym na ogół dekarze wolą realizować zlecenia od początku, a nie poprawiać po poprzednikach. Ci zaś, którzy mają bliskie terminy, nie zawsze są godni polecenia.

Jeżeli pokrycie z blachy jest szczelne, można je odnowić, malując specjalną farbą (fot. POLIFARB ŁÓDŹ)

Ustalamy zakres i kolejność prac podczas naprawy dachu:

• Naprawa drobnych nieszczelności - wymiana uszkodzonych elementów - naprawa mocowań, rynien i rur spustowych
• Wymiana pokrycia na takie samo - montaż nowych rynien i rur spustowych
• Wymiana pokrycia dachowego na inne - wzmocnienie lub wymiana elementów więźby dachowej - uzupełnienie lub ułożenie nowego ocieplenia - montaż nowych rynien i rur spustowych

Naprawa dachu ceny

O wycenę naprawy dachu najlepiej poprosić kilka firm dekarskich. Koszt naprawy dachu zależy od stopnia uszkodzeń i zakresu prac. Przyjmuje się, że średnio wynosi 50-300 zł za m². Obecnie w koszcie całkowitym naprawy dachu coraz wyższy udział ma robocizna.

Demontaż starego pokrycia to wydatek 18–25 zł/m^² (blacha dachowa i blachodachówka), 35-45 zł/m^² (pokrycie z papy), najwyższa stawka jest za usunięcie eternitu wynosi 55-80 zł/m^², jego utylizacja (z transportem) kilkaset zł/t.

Naprawa dachu: wymiana uszkodzonego pokrycia

Nie zawsze wystarczy naprawa nieszczelności, mocowania rynien i rur spustowych. Naprawa dachu układanego np. 20 lat temu najczęściej obejmuje szeroki zakres prac, łącznie z wymianą całego pokrycia, a w przypadku rozbudowy domu, gruntownym modyfikacjom podlega też konstrukcja więźby dachowej. Wtedy zazwyczaj montuje się także w dachu okna lub dodaje lukarny. Jeżeli przy realizacji takich inwestycji obrys domu się nie zmienia, zaś ściany są nadbudowywane proporcjonalnie, to konstrukcję dachu można rozebrać i ponownie złożyć. Jeśli jednak zmieni się kształt budynku, to do nowej bryły dopasowuje się również konstrukcję dachu. Wówczas konieczne jest nie tylko utworzenie nowego pokrycia, ale też nowe ocieplenie połaci i zabudowa dachu od strony wewnętrznej. Na ogół takie prace wykonuje się przy okazji adaptacji poddasza na użytkowe. Remont dachu i wymiana jego konstrukcji może być też niezbędna w budynkach budowanych 30-40 lat temu. Poza tym często potrzebne jest wykonanie nowego podkładu oraz ułożenie odpowiedniej grubości ocieplenia.

Przy generalnym remoncie dachu, można pokusić się o zmianę materiału pokryciowego i montaż nowego orynnowania. Zawsze jednak należy skonsultować to z projektantem.

Naprawa dachu zgodnie z prawem

Wymiana pokrycia podczas naprawy dachu, bez ingerencji w więźbę, jest remontem i nie ma potrzeby zgłaszania jej w urzędzie - pod warunkiem, że ten dom można by było wybudować (według obowiązujących przepisów) na podstawie zgłoszenia, i obszar oddziaływania inwestycji mieścić się w granicach posesji. Jeżeli wykracza poza nią, np. gdy wymieniany jest dach na połówce bliźniaka, konieczne jest zgłoszenie remontu w starostwie. Prace podczas naprawy dachu, które zmieniają parametry techniczne lub użytkowe budynku oraz jego kubaturę (np. wymiana więźby, dobudowa lukarny, podniesienie poddasza) trzeba zgłosić, załączając projekt. Trzeba też sprawdzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, którego zapisy mogą narzucać kształt i kolor dachu.

Naprawa dachu: wymiana pojedynczego elementu

W przypadku miejscowej naprawy dachu, stopień skomplikowania prac będzie zależał od rodzaju pokrycia. Najłatwiej wymienić dachówki. Można je przełożyć, zastępując część uszkodzonego pokrycia nowym. Trudniejsza będzie naprawa dachu z blachy, bo dotyczy całych arkuszy. Tu kluczową sprawą jest ich wielkość. Arkusze blachy płaskiej oraz blachodachówki panelowej są małe, natomiast arkusz klasycznej blachoddachówki może mieć nawet 7 m długości.

Czy podczas naprawy dachu można ułożyć nowe pokrycia na starym?

Na ogół robi się tak na dachach spadzistych, pokrytych papą lub gontem bitumicznym, rzadziej płaską blachą. Można ułożyć nowe pokrycia na starym pod warunkiem, że konstruktor potwierdzi, że więźba wytrzyma dodatkowe obciążenie. Na starą, równą powierzchnię pokrytą papą albo gontem, nabija się ruszt - kontrłaty wzdłuż krokwi i łaty prostopadle do nich. Ze względu na niedużą masę, jako nowe pokrycie (oprócz gontów bitumicznych) dobrze sprawdzi się blachodachówka. Metr kwadratowy tego materiału waży 3,5-7 kg.

Naprawa dachu: wymiana całego pokrycia

Przy rozległych zniszczeniach pokrycia, najlepszym rozwiązaniem przy naprawie dachu jest demontaż i ułożenie nowego materiału. Jeżeli więźba dachowa jest w dobrym stanie, nie ma na niej oznak korozji biologicznej ani innych uszkodzeń, a planujemy zastosować takie samo pokrycie, to można wykorzystać istniejącą podkonstrukcję. Podczas demontażu pokrycia, trzeba jednak uważać, by nie uszkodzić folii dachowych (jeśli ich użyto). Prace związane z naprawą dachu w tym przypadku polegają na zdjęciu pokrycia, uzupełnieniu folii i membran dachowych oraz ułożeniu nowego materiału dachowego.

Kompleksowa naprawa dachu: wymiana pokrycia i wzmocnienie konstrukcji

Jeżeli podczas oględzin dachu okaże się, że stan więźby nie jest dobry, konieczne będzie jej wzmocnienie albo całkowita wymiana. Najprościej ocenić stan konstrukcji dachu od strony strychu, jeżeli poddasze jest nieużytkowe i nieocieplone. Warto sprawdzić, czy krokwie lub inne elementy konstrukcji nie są zwichrowane, czy nie uginają się nadmiernie, oraz czy połączenia elementów nie są rozluźnione lub uszkodzone. Takich oględzin powinien dokonać fachowiec, który w zależności od planów dotyczących zakresu remontu dachu, zdecyduje o sposobie wzmocnienia więźby, przebudowy lub wykonaniu od początku zupełnie nowej. Jeżeli uszkodzenia są tylko miejscowe, a kształt dachu się nie zmienia, można je naprawić, wzmacniając np. uginające się elementy. Niekiedy wystarczy wzmocnienie belek przez wykonanie tzw. nadbitek, czyli przybicie do nich po obu stronach desek. W ten sposób rośnie przekrój, a więc i wytrzymałość elementów. Ponadto, jeśli były nadmiernie ugięte, za pomocą nadbitek można ponownie je wyrównać, tak aby wszystkie leżały w jednej płaszczyźnie. Dzięki temu znacznie łatwiej będzie później równo ułożyć podkład i łaty pod pokrycie.

Jeżeli zmiany są rozległe - konstrukcja straciła stabilność, bo zaatakowały ją grzyby lub owady - naprawa dachu może się okazać bardziej skomplikowana. Wprawdzie i w tym przypadku czasem wystarczy działanie miejscowe bądź zastąpienie pojedynczych elementów, ale najczęściej konieczne jest wielokrotne pokrycie środkami chemicznymi całej więźby lub nawet całkowita jej wymiana.

Wzmocnienie krokwi i wymiana łat pod nowe dachówki (fot. Tomasz Rybarczyk)

Jeżeli dach jest ocieplony i wykończony od strony poddasza, nie można ocenić stanu więźby bez demontażu pokrycia i podkładu. Zanim jednak rozbierze się całe pokrycie, dobrze jest zrobić kilka miejscowych odkrywek, by sprawdzić, czy drewno nie uległo zagrzybieniu, np. na skutek wadliwej wentylacji połaci, i dopiero potem zaplanować zakres prac związanych z naprawą dachu. Trzeba pamiętać, że znalezienie cieśli do naprawy dachu z wolnymi terminami nie jest proste, poza tym należy zamówić belki i poczekać na ich przygotowanie albo zdecydować się na prefabrykowaną więźbę (w całości wykonaną w fabryce), i dostarczenie jej na budowę. Na realizacją każdego zamówienia czeka się minimum kilka tygodni.

Uwaga na błędy podczas naprawy dachu! Zdecydowanie odradzamy demontaż pokrycia bez upewnienia się, że dach można będzie szybko przykryć. Prowizoryczne osłonięcie połaci folią to rozwiązanie awaryjne, zalecane jedynie na krótki czas i jedynie przy sprzyjającej pogodzie, bez intensywnych opadów i wiatru. Warto o tym pamiętać.

Ocieplenie połaci podczas naprawy dachu

Naprawa dachu jest dobrą okazją do zweryfikowania stanu i grubości ocieplenia. W domach budowanych kilkanaście albo kilkadziesiąt lat temu, grubość termoizolacji na ogół jest niewystarczająca. Dach można ocieplić na trzy sposoby - umieszczając termoizolację z wełny mineralnej między krokwiami lub nakrokwiowo, albo stosując piankę poliuretanową w postaci płyt bądź aplikowaną natryskowo.

W pierwszym wariancie, nie uda się ułożyć ocieplenia wyłącznie w grubości krokwi, ponieważ taka termoizolacja będzie zbyt cienka. Konieczne jest wykonanie dodatkowej podkonstrukcji (mocowanej od strony poddasza), którą wypełnia się wełną mineralną. Jest to praktykowane, gdy podczas naprawy dachu nie demontuje się pokrycia. Metoda ma jednak wyraźną wadę - obniża wysokość pomieszczeń o grubość przygotowanego ocieplenia, co jest szczególnie kłopotliwe na niskich poddaszach.

Drugi sposób to ułożenie ocieplenia nakrokwiowo. Wiąże się on jednak z demontażem pokrycia dachu. Robi się tak przy okazji wymiany całego pokrycia. Najczęściej wykorzystuje się do tego twarde płyty z pianki PIR.

W przypadku poliuretanu, do wyboru są trzy jego rodzaje: piana otwartokomórkowa i zamkniętokomórkowa oraz płyty z pianki zamkniętokomórkowej. Pianka aplikowana natryskowo zwiększa objętość po nałożeniu, sama dopasowuje się do kształtu izolowanych miejsc. Przydaje się to przede wszystkim tam, gdzie więźba ma skomplikowaną konstrukcję, wiele załamań, krzyżujących się elementów. Płyty są twarde i wytrzymałe. Przy układaniu trzeba je dociąć, podobnie jak te z twardej wełny mineralnej.

Naprawa dachu: wymiana orynnowania i obróbek blacharskich

Jeżeli podczas naprawy dachu okaże się, że uszkodzone są rynny lub rury spustowe, to należy zastąpić je wyrobami z takiego samego materiału, najlepiej zastosować system producenta, którego wyposażenie zostało pierwotnie zamontowane. Będziemy mieli pewność, że po zakończeniu prac wszystkie elementy - nowe i stare - będą ze sobą współgrać. Podczas demontażu pokrycia, należy też usunąć stare haki i inne elementy mocujące, założyć nowy kompletny system rynnowy.

W przypadku naprawy lub miejscowej wymiany obróbek blacharskich, dopasowuje się je do danego fragmentu dachu. Najczęściej miejsca wymagające naprawy, w których mogą pojawić się przecieki to obróbki wokół komina, tzw. kosze lub inne załamania połaci.

Autor: Joanna Dąbrowska

fot. otwierająca: IKO