17-22 minuty 
Kostka brukowa, tarasy, obrzeża 
Kompleksowa aranżacja ogrodu
Najwygodniej utwardzenie ogrodowych nawierzchni potraktować jako część prac związanych z kompleksową aranżacją ogrodu i powierzyć to architektowi krajobrazu. Nie tylko prawidłowo zaplanuje on przebieg chodników, ale dobierze materiał do preferencji użytkowych właścicieli oraz przyszłych nasadzeń.
Wszystkie elementy ogrodu powinny bowiem stanowić pasującą do siebie całość, dobrze komponującą się z architekturą budynku. Ponadto fachowiec wyznaczy przebieg instalacji elektrycznej i odwadniającej w warstwie podbudowy. Jeżeli sami urządzamy ogród, możemy skorzystać z pomocy projektanta z firmy brukarskiej.
Obaj fachowcy po wizji lokalnej i pomiarach sporządzą projekt, zawierający szkice i opisy potrzebnych ścieżek i podjazdu, ich wymiary, kształty, dekoracyjne wzory. Wskażą rodzaj i kolor materiałów. Nakreślą prawidłowe kierunki odpływu wody powierzchniowej, a jeśli te nie wystarczą, zaplanują ułożenie odwodnienia liniowego.
Standardowo trakt między furtką i wejściem do domu powinien być możliwie krótki oraz prosty, mieć szerokość 1,2–1,5 m. Nieco węższe (0,8–1,0 m) mogą być ścieżki wiodące w głąb ogrodu. Wygodny podjazd musi mieć przynajmniej 3 m szerokości.
Na małych działkach wytycza się go jako krótki prostokąt, a na dużych prowadzi po łuku, formując zatoczkę lub rondo. Na każdej posesji dobrze jest zaplanować też jedno albo dwa miejsca parkingowe na auta gości. Średniej wielkości samochód osobowy zajmuje powierzchnię 2,5 × 5 m.
Z czego wykonać nawierzchnię?
1. Bruk
Kostka betonowa jest trwała, tania i oferowana w bardzo szerokim wzornictwie. Nadaje się na trakty piesze i na podjazdy. Takie samo przeznaczenie ma bruk klinkierowy i kamienny – wytrzymalszy niż betonowy.
Także elementy z drewna wyglądają naturalnie, ale nie są zbyt trwałe i wymagają impregnacji. Ponadto mokra drewniana nawierzchnia jest bardzo śliska. Ten materiał stosowany jest głównie na ścieżki w głębi ogrodu.
Kostkę dobiera się do przewidywanych obciążeń, tzn. rodzaj zależy od tego, czy nawierzchnia służy pieszym czy samochodom. W typowym ogrodzie wymagana grubość wierzchniej warstwy chodnika to 4 cm – kostka kamienna i betonowa; 4,5 cm klinkierowa.
Grubość podjazdu to 6 cm – kostka kamienna i betonowa; co najmniej 5,2 cm – bruk klinkierowy. Bruk produkuje się też grubości 8 oraz 10 cm i układa tam, gdzie występuje ruch cięższych pojazdów (czyli najczęściej poza obszarem działek jednorodzinnych).
2. Płyty
Betonowe mają różne kształty, kolory, faktury, mogą imitować kamień albo drewno. Spośród kamiennych popularne są płyty z granitu – bardzo wytrzymałe – oraz z piaskowca – o dużych walorach dekoracyjnych, ale mniej trwałe, podatne na nasiąkanie i ścieranie.
Poradnik
Elementy układa się na podobnej podbudowie, jaką wykonuje się przy stosowaniu kostki. Płyty na ogół rozmieszcza się ciasno, dobijając do podłoża za pomocą specjalnego młotka, na koniec stabilizując zagęszczarką. Można również zostawić między nimi szersze spoiny i wypełnić je kruszywem.
3. Kruszywo
Najprościej i najtaniej jest utworzyć trakty z kilku warstw kruszywa. Niestety, dość łatwo zarasta ono roślinnością, którą powinno się systematycznie usuwać. W miarę potrzeby należy też dosypywać nowego materiału, a wiosną ubijać nawierzchnię.
Na podjeździe i ścieżkach tego typu nie zbiera się woda, lecz podczas długotrwałych opadów i roztopów mogą one rozmiękać. Bardzo często kruszywo łączy się z innym rodzajem nawierzchni traktując je jako dekoracyjne urozmaicenie.
Jeżeli grunt na działce jest dobrze przepuszczalny bądź przewidywane jest niewielkie obciążanie traktu, wystarczy przygotować 15–30 cm wykop. W przypadku podjazdu powinien mieć on 30–40 cm głębokości. Trzeba utworzyć grubszą podbudowę, z kilku warstw materiału o różnym uziarnieniu – im wyżej, tym drobniejszy.
Na dnie dołu warto zastosować geowłókninę i dopiero potem wsypać tłuczeń (ok. 20 cm), gruby żwir lub grys (ok. 10 cm) oraz ok. 5 cm miału kamiennego lub żwiru (np. dekoracyjnego) na wierzchu. Każdą z warstw należy zagęścić mechanicznie. Formując kolejne, trzeba polewać je wodą i ubijać zagęszczarką tak długo, aż podłoże przestanie ustępować pod naciskiem urządzenia.
4. Płyty ażurowe
Najpopularniejsze są betonowe płyty z otworami, zbrojone prętami stalowymi. Ażurowe wykończenie umożliwia przesiąkanie wody opadowej do podłoża i minimalizuje ryzyko poślizgu. Wolne przestrzenie wypełnia się kruszywem, żyzną ziemią, trawą albo bylinami odpornymi na deptanie.
Kraty dostępne są w kilku kolorach. Mają różną grubość – na podjazdach samochodów osobowych powinna ona wynosić przynajmniej 10 cm (cieńszych produktów używa się do umacniania skarp i brzegów zbiorników wodnych).
Podczas budowy nawierzchni trzeba pamiętać o wykonaniu dostatecznie solidnej warstwy nośnej z tłucznia. Jeżeli płyty będą wypełniane kruszywem, ok. 5 cm warstwę podkładową należy utworzyć z piasku lub mieszanki piasku i żwiru. Jeśli zaś planujemy wysiać trawę, podkład powinna stanowić mieszanka kompostu i piasku, a wypełnienie krat – żyzne, przepuszczalne podłoże.
Elementy układa się ciasno i po wypełnieniu kruszywem bądź ziemią stabilizuje w sposób mechaniczny. Niewypełnionych krat nie można użytkować ani dobijać do podłoża, bo łatwo je uszkodzić. Decydując się na nawierzchnię betonowo- trawiastą, wybierzmy mieszankę nasion na trawniki ekstensywne – rzadko nawożone i koszone. Wysiane nasiona przykrywa się cieniutką warstwą piasku.
W okresie kiełkowania trzeba dbać, by podłoże było stale wilgotne. Przez kilka pierwszych tygodni od siewu, musimy ograniczyć do minimum wchodzenie – przede wszystkim wjeżdżanie – na podjazd.
5. Kratki z PVC
Alternatywą ażurowych betonowych płyt są panele z tworzywa sztucznego, wypełniane kruszywem bądź gruntem (podobnie jak kraty betonowe) i przeznaczone głównie do utwardzania podjazdów. Wytrzymałość na nacisk zapewnia konstrukcja przypominająca plaster miodu.
Wyroby te nie odkształcają się pod wpływem wysokiej temperatury ani na skutek mrozu. W 30–40 cm wykop wsypuje się najpierw gruby żwir – który stanowi 20–30-cm warstwę nośną – a po jego zagęszczeniu rozkłada geowłókninę (zapobiega ona mieszaniu się poziomów konstrukcyjnych).
Później należy wykonać warstwę podkładową z piasku lub z piasku i kompostu – odpowiednio do sposobu wypełnienia paneli. Te ostatnie łatwo i szybko montuje się na przygotowanej podbudowie. Wypusty w ich dolnej części dobrze je stabilizują. Elementy układa się rzędami, łącząc je ze sobą na zaczepy. Po wypełnieniu trzeba je dobić do podłoża za pomocą zagęszczarki wibracyjnej.
Autor: Joanna Dąbrowska
Zdjęcia: Vandersanden
