17-22 minuty 
Systemy alarmowe 
22 715 41 00 (01) 
Jutrzenki 105 02-231 Warszawa 
Do zatrucia tlenkiem węgla dochodzi najczęściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy urządzenia grzewcze pracują najintensywniej. To wtedy źle pojęta oszczędność i nadmierna szczelność pomieszczeń mogą doprowadzić do odcięcia dopływu powietrza zewnętrznego, zakłóceń ciągu kominowego i niekontrolowanej emisji spalin, a ostatecznie do... tragedii.
Każdego roku, wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego, słyszymy o ofiarach tlenku węgla, czyli "cichego zabójcy". Powszechnie uważa się, że przyczyną zaczadzeń są wadliwe urządzenia grzewcze, tymczasem prawda jest inna. Wpływ na bezpieczeństwo ma stan całej instalacji i przewodów kominowych, a przede wszystkim zachowanie użytkowników.
Najczęściej stosowanymi w prywatnych domach urządzeniami grzewczymi są termy i kotły. Termy, czyli przepływowe podgrzewacze wody, montowane są głównie w blokach i kamienicach, natomiast kotły w domach jednorodzinnych. Oba typy urządzeń do prawidłowej pracy potrzebują świeżego powietrza. Termy i kotły konwencjonalne (z otwartą komorą spalania) czerpią je z pomieszczenia, w którym się znajdują, a kotły kondensacyjne (z zamkniętą komorą spalania) zasilane są w powietrze zewnętrzne. W pomieszczeniach, w których montuje się kotły i termy zawsze powinny być drożne kratki wentylacyjne i drzwi z otworami wentylacyjnymi, jednak bardzo często nieświadomi zagrożeń mieszkańcy maskują otwory wentylacyjne na zimę, aby było… cieplej. W ten sposób zmniejszają wydatki na ogrzewanie, ale sprowadzają też na siebie śmiertelne zagrożenie.
Jak działa tlenek węgla (czad)
Tlenek węgla jest ubocznym produktem procesu spalania. Jego zwiększona, zagrażająca ludzkiemu życiu, emisja wynika z niepełnego spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych, które z kolei jest spowodowane brakiem dopływu właściwej ilości powietrza (tlenu) do urządzenia grzewczego.
Tlenek węgla to gaz wyjątkowo niebezpieczny, bo nie ma zapachu, smaku ani barwy, więc bywa nazwany "cichym zabójcą". Łączy się z hemoglobiną 300 razy łatwiej niż tlen i dlatego, w ciele wdychającego go człowieka ilość tlenu transportowanego z płuc do tkanek drastycznie spada. Dodatkowo tlenek węgla zwiększa stabilność połączenia hemoglobiny z tlenem i utrudnia przenikanie go do tkanek, co jeszcze bardziej pogłębia efekt ich niedotlenienia i może doprowadzić ostatecznie nawet do śmierci.
Chociaż obowiązujące przepisy wymagają, aby wszelkie zmiany w podłączeniach kominowych, w tym wymiana i instalacja nowych urządzeń grzewczych, były poprzedzone wydaniem stosownej opinii kominiarskiej, do tragedii przyczyniają się też często samowolne przeróbki instalacji w domach i mieszkaniach.
- "Często przyczyną zaczadzeń są nieprawidłowe podłączenia kominowe, złe wyprowadzenie przewodów ponad dachem, brak szczelności przewodów i łączników oraz brak drożności przewodów wynikający na przykład z zalegania w nich sadzy, a także brak właściwej wentylacji pomieszczeń, wywiewnej i nawiewnej oraz brak należytej dbałości o stan techniczny urządzeń, czyli brak serwisu". - podkreśla mistrz kominiarski Mirosław Antos, Korporacja Kominiarzy Polskich.
Obowiązek dokonywania przeglądów urządzeń oraz przewodów kominowych
Lekceważenie konieczności dokonywania przeglądów urządzeń oraz przewodów kominowych jest niestety zjawiskiem częstym, a przecież do obowiązkowych czynności profilaktycznych właściciela lub zarządcy budynku należą:
- wykonywanie raz w roku przez uprawnioną osobę (mistrza kominiarskiego) kontroli przewodów kominowych: dymowych, spalinowych i wentylacyjnych (zgodnie z wymaganiami Ustawy Prawo Budowlane art. 62),
- wykonywanie okresowych czyszczeń przewodów kominowych: dymowych (co trzy miesiące), spalinowych (co sześć miesięcy) i wentylacyjnych (raz w roku), zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z dnia 7.06.2010 r. (Dz.U. nr 109 poz. 719),
- wykonywanie okresowej kontroli instalacji gazowej przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia (zgodnie z wymaganiami Ustawy Prawo Budowlane art. 62),
- wykonywanie okresowej obsługi konserwacyjnej urządzeń grzewczych zgodnie z zaleceniami instrukcji producenta.
Przed wykonaniem czynności kontrolno-konserwacyjne urządzeń grzewczych powinny odbyć się okresowa kontrola i czyszczenie przewodów kominowych, ponieważ tylko wtedy można prawidłowo wyregulować urządzenie i zapewnić jego właściwą eksploatację, a co za tym idzie, zmniejszyć wydatki na ogrzewanie.
Zgodnie z wynikami badania przeprowadzonego na zlecenie Bosch Termotechnika, prawie co piąte urządzenie grzewcze używane w Polsce ma co najmniej dziesięć lat. Mimo tego 30% użytkowników kotłów i term nie wykonuje ich regularnych przeglądów. Częściej na okresowe kontrole decydują się mieszkańcy miast, a aż 25% wiejskich gospodarstw korzystających urządzeń grzewczych nigdy nie wykonało ich okresowego przeglądu.
- "Pracujące niemal bez przerwy urządzenia grzewcze narażone są na duże zużycie eksploatacyjne i zanieczyszczenie mechanizmu. Z tego względu absolutną koniecznością jest przeprowadzanie regularnych przeglądów". - twierdzi Krzysztof Milczarek, ekspert marki Junkers.
Podczas przeglądów kontrolowane, i w razie potrzeby także czyszczone, są w zależności od urządzenia: palniki (główny i pilota), wymienniki c.o. i c.w.u., filtry zabezpieczające urządzenie i elektrody (jonizacyjna i zapłonowa). Sprawdzana jest też szczelność i prawidłowość działania czujnika ciągu kominowego, elementów doprowadzających paliwo i wodę oraz całej instalacji. Kontroli podlega również stan instalacji elektrycznej, zabezpieczeń i regulatorów oraz naczynia wzbiorczego i instalacji odprowadzającej spaliny, a także praca pomp i mieszaczy. Mierzona jest też wartość CO2.
Poradnik
Prawidłowo eksploatowane i regularnie konserwowane kotły lub termy nie stanowią zagrożenia dla użytkownika. Na przykład Junkers stosuje w swoich urządzeniach szereg zwiększających bezpieczeństwo rozwiązań. Są wśród nich zabezpieczenia przeciwwypływowe (jonizacyjne lub termoelektromagnetyczne), które odcinają dopływ gazu do palnika, gdy płomień zgaśnie np. z powodu przerwy w dostawie gazu i w ten sposób wykluczają ryzyko ulatniania się gazu. Urządzenia wyposaża się też w czujnik ciągu kominowego (czujniki występują w urządzeniach z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin), który odcina dopływ gazu do palnika w przypadku słabego ciągu kominowego lub jego braku i zapobiega w ten sposób wypływowi spalin do pomieszczenia. Kotły gazowe z zamkniętą komorą spalania wyposażone w presostat, który wyłącza urządzenie przy niewłaściwym dopływie powietrza do spalania lub przy zakłóceniach w odprowadzaniu spalin.
Nad bezpieczeństwem czuwają też czujniki temperatury, które wyłączają urządzenie, kiedy przekroczona zostanie temperatura ustawiona przez użytkownika i termostaty graniczne, które zabezpieczają instalację przed przekroczeniem maksymalnej temperatury dopuszczalnej. Z kolei ograniczniki temperatury bezpieczeństwa chronią wymiennik ciepła przed przegrzaniem i wyłączają grzejnik termy lub kocioł po przekroczeniu temperatury granicznej. Ciekawym rozwiązaniem jest także zawór bezpieczeństwa, który zabezpiecza urządzenia przed przekroczeniem dopuszczalnego ciśnienia (np. 3 bar).
Coraz popularniejsze staje się instalowanie w pomieszczeniach, w których znajdują się urządzenia grzewcze, detektorów tlenku węgla. Warto jednak pamiętać, że aby nie doszło do tragedii trzeba przede wszystkim zapobiec niekontrolowanej emisji tlenku węgla.
Podstawowe zasady, których muszą przestrzegać użytkownicy urządzeń grzewczych:
- Nie zamykaj dopływu świeżego powietrza do mieszkania (nie zaklejaj i nie zasłaniaj otworów wentylacyjnych, staraj się jak najczęściej wietrzyć pomieszczenia, przy wymianie okien zwróć uwagę na możliwość ich rozszczelnienia).
- Zachowuj szczelną i drożną instalację kominową (stosuj certyfikowane elementy systemów kominowych).
- Pamiętaj o regularnych przeglądach i kontrolach swoich urządzeń grzewczych (przeglądy powinny być przeprowadzone co najmniej raz w roku przez kompetentnego serwisanta).
- Pamiętaj o regularnych przeglądach i czyszczeniu kominów i przewodów wentylacyjnych oraz kontrolowaniu czy przez Twoje kratki wentylacyjne nie zawracają trujące spaliny (czynności tych może dokonać wyłącznie uprawniony kominiarz).
- Przy rozpalaniu nie używaj materiałów łatwopalnych, takich jak benzyna czy rozpuszczalniki.
- Nie pal w swoim urządzeniu grzewczym śmieci, plastikowych butelek, opon, zniszczonych ubrań, mokrego drewna itp. Stosuj tylko zgodne z wytycznymi producenta paliwo.
- Nie korzystaj z niesprawnych urządzeń grzewczych i nie naprawiaj ich sam.
- Przemyśl wymianę starego urządzenie na nowoczesne i wysokosprawne, oznaczone znakiem CE. Pomyśl również o zastąpieniu starego urządzenia gazowego urządzeniem z zamkniętą komorą spalania z nowoczesnym systemem kominowym powietrzno-spalinowym pobierającym powietrze potrzebne do prawidłowego spalania z zewnątrz.
źródło i zdjęcia: Bosch
