Jakie rośliny można sadzić na tzw. dachach zielonych?

Zazielenienie ekstensywne - lekkie, niskie, odporne

W systemach ekstensywnych stosuje się gatunki mało wymagające, niskie i odporne, dzięki czemu dach wymaga jedynie okresowych przeglądów i sporadycznych interwencji. Rośliny muszą wytrzymać suszę, ubogie podłoże, mróz i przesuszenie wiatrem. Są to stanowiska "ekstremalne", więc dobór flory jest bardziej selektywny niż w ogrodzie przydomowym.

W praktyce najlepiej sprawdzają się rozchodniki (Sedum). To sukulenty magazynujące wodę w liściach, wyjątkowo odporne na upały i okresowe braki opadów. Tworzą szczelną, kolorową okrywę, szybko się regenerują, a ich płytki system korzeniowy nie obciąża nadmiernie substratu. Skutecznym uzupełnieniem mogą być zioła tolerujące jałowe, suche stanowiska, przede wszystkim: szczypiorek, tymianek, majeranek oraz niektóre goździki o skromnych wymaganiach. Takie mieszanki rozchodnikowo-ziołowe zwiększają bioróżnorodność, przyciągają zapylacze i wydłużają okres kwitnienia. Dopuszcza się także spontaniczne zasiedlanie przez lokalne gatunki, o ile nie zagrażają warstwom dachu; samosiewy należy usuwać, jeśli mogą przerastać warstwy lub je podnosić.

Czego unikać? W systemie ekstensywnym nie zaleca się traw. W wilgotnych okresach potrafią agresywnie wypierać inne rośliny, a w suszy zasychają i tworzą nieestetyczną, łatwopalną ściółkę. Zbyt wysokie byliny także odpadają - zwiększają ryzyko tzw. żaglowości na wietrze i erozji.

Substrat i warstwy. O sukcesie decyduje mineralny substrat dachowy od wyspecjalizowanego producenta, o niskiej zawartości części organicznych i wysokiej przepuszczalności. Dla samych rozchodników przyjmuje się minimalnie 6 cm warstwy, dla mieszanki rozchodniki + zioła - minimalnie 8 cm. Na krawędziach i przy świetlikach warto przewidzieć opaski żwirowe ograniczające migrację podłoża. W ekstensywnym układzie wystarcza zwykle awaryjne nawadnianie na czas długiej suszy i minimalne dokarmianie (raz-dwa razy w sezonie, niskie dawki).

Zazielenienie intensywne - ogród na dachu, więcej możliwości

W systemie intensywnym dach działa jak pełnoprawna przestrzeń ogrodowa. Wymaga grubszych warstw, stałego nawadniania i planowego dokarmiania, ale w zamian oferuje szeroki wachlarz roślin. Dobór zaczyna się od funkcji: czy ma to być taras użytkowy, rabaty reprezentacyjne, czy strefa rekreacyjna z małą architekturą i ścieżkami serwisowymi.

Jakie rośliny? W intensywnym układzie dobrze rosną byliny ogrodowe o umiarkowanym wzroście, krzewinki i niskie krzewy oraz trawy ozdobne kępowe - pod warunkiem zapewnienia wody i składników odżywczych. Sprawdzają się jeżówki, szałwie, kocimiętki, lawendy w miejscach nasłonecznionych, a w półcieniu funkie, żurawki, bergenie. Na wyższych piętrach roślinności stosuje się krzewy niskie (np. irga pozioma, pięciornik krzewiasty, róże okrywowe), a tam, gdzie konstrukcja na to pozwala, także małe drzewa w pojemnikach. Różnica względem dachu ekstensywnego jest zasadnicza: większa masa roślin i większe wymagania wodno-pokarmowe, ale też bardziej ogrodowy efekt przez cały sezon. Warto projektować kompozycje piętrowe: okrywy z bylin, kępy traw dla dynamiki i wyższe akcenty krzewów, pamiętając o pasach serwisowych i czytelnych ścieżkach komunikacyjnych.

Substrat i warstwy. Tutaj podstawą jest grubszy substrat mineralny z domieszką organiczną dopasowaną do wymagań roślin. Przy bylinach przyjmuje się zazwyczaj 15-20 cm, przy krzewach 25-40 cm w strefach nasadzeń, a pod małymi drzewami - indywidualnie dobrane, głębsze niecki wegetacyjne. Stałe nawadnianie (kroplowe) i kontrola odpływu są obowiązkowe. Na obrzeżach i w strefach wiatrowych stosuje się rozwiązania antyerozyjne oraz stabilizację krawędzi. Nawożenie prowadzi się planowo, w oparciu o analizę substratu i przebieg sezonu.

Podłoże i ekspozycja - małe decyzje o dużych skutkach

Substrat mineralny to serce zielonego dachu. Powinien być lekki, przepuszczalny, stabilny strukturalnie i jednocześnie zdolny do retencji wody. Zbyt żyzna mieszanka sprzyja wybujaniu chwastów i zwiększa pielęgnację; zbyt organiczna może się osiadać i przegrzewać. Warto pamiętać o ekspozycji: na dachach południowych i przewiewnych preferowane będą gatunki kserotermiczne (w ekstensywnym - rozchodniki i zioła; w intensywnym - byliny słońcolubne i trawy), natomiast w półcieniu lepiej zaplanować gatunki cienioznośne. Krawędzie, attyki i strefy przy wpustach wymagają szczególnej troski: opaski żwirowe, ograniczniki roślinności i łatwy dostęp serwisowy ograniczą ryzyko podciekania i zatykania odwodnienia.

Utrzymanie i kontrola zielonego dachu - drobne zabiegi, duży efekt

Nawet dach "bezobsługowy" potrzebuje planu. W ekstensywnym systemie kluczowe są przeglądy dwa-trzy razy w roku, usuwanie samosiewów, kontrola opasek żwirowych i wpustów oraz awaryjne podlewanie w długiej suszy. W intensywnym - dochodzi regularne nawadnianie, nawożenie, cięcia pielęgnacyjne i ewentualne dosadzanie. Dobrą praktyką jest zaplanowanie dojść serwisowych i punktów poboru wody.

Jakie błędy najczęściej popełnia się przy zakładaniu zielonego dachu i jak ich uniknąć?

Najczęściej zawodzą: zbyt cienki lub nieodpowiedni substrat, brak przewidzianego nawadniania w systemach intensywnych i niewłaściwe rośliny w złym miejscu (np. trawy w ekstensywnym układzie). Kłopoty sprawia także pomijanie obciążeń mokrych i stref skrajnych przy doborze wysokich roślin. Wystarczy trzymać się zasady: system najpierw, rośliny potem, i weryfikować parametry na etapie projektu.

źródło i zdjęcie: Bauder Polska Sp. z o.o.