Małe oczyszczalnie ścieków to dziś nie tylko ekologiczna alternatywa dla tradycyjnych szamb, ale coraz częściej także inwestycja w nowoczesną, zrównoważoną infrastrukturę sanitarną. Dla firm budowlanych, projektantów i deweloperów wybór odpowiedniego systemu oczyszczania ścieków staje się kluczowy zarówno z punktu widzenia ekonomii, jak i zgodności z przepisami oraz trendami proekologicznymi. W artykule omawiamy zasady działania, dobór technologii czy wymagania formalne.
Artykuł promocyjny
Data publikacji: 2025-10-14
Data aktualizacji: 2025-10-23
Gospodarka ściekowa na terenach nieskanalizowanych stanowi jedno z najważniejszych wyzwań współczesnego budownictwa mieszkaniowego. Wraz z rosnącymi wymaganiami środowiskowymi i zaostrzającymi się normami dotyczącymi ochrony wód gruntowych, małe oczyszczalnie ścieków stają się coraz popularniejszym rozwiązaniem.
Dla projektantów i wykonawców to nie tylko element instalacji sanitarnej, ale również integralna część zrównoważonego projektu, który musi łączyć efektywność techniczną z minimalnym wpływem na środowisko.
Odpowiednio zaprojektowana i wykonana oczyszczalnia gwarantuje wieloletnią bezawaryjną pracę oraz ogranicza koszty eksploatacji.
Podstawy działania przydomowej oczyszczalni ścieków
Przydomowa oczyszczalnia ścieków to układ urządzeń, w którym ścieki bytowe z budynku są oczyszczane mechanicznie i biologicznie, a następnie bezpiecznie odprowadzane do gruntu lub odbiornika wodnego. W odróżnieniu od szamba, które jedynie magazynuje nieczystości, oczyszczalnia faktycznie redukuje zanieczyszczenia organiczne i biochemiczne nawet o 90-98%.
Proces oczyszczania obejmuje kilka etapów, są one zależne od zastosowanej technologii z zakresu oczyszczalni biologicznych. Po dopływie ścieków surowych następuje sedymentacja, czyli opadanie ciężkiej zawiesiny na dno zbiornika oraz flotacja, a więc unoszenie się lżejszych zanieczyszczeń na powierzchni lustra wody. Kluczem całego cyklu oczyszczania są procesy biologiczne. Mikroorganizmy rozkładają związki organiczne. Zachodzi proces nitryfikacji podczas fazy napowietrzania (powietrze do oczyszczalni dostarczane jest przez dyfuzor/y/ dzięki dmuchawie) i denitryfikacji (faza anoksyczna, gdy zapewnione są odpowiednie warunki)
Dobór technologii oczyszczania zależy od warunków gruntowo-wodnych, dostępnej powierzchni, ukształtowania terenu oraz budżetu inwestycji. Najczęściej stosowane typy to:
Oczyszczalnie drenażowe
To najprostsze rozwiązanie, w którym po wstępnym beztlenowym oczyszczeniu ścieki w osadniku gnilnym oraz przepłynięciu przez filtr (np. puzzolana) trafiają do drenażu rozsączającego. Zachodzi tam druga faza oczyszczania w postaci procesów tlenowych. System rur perforowanych umożliwia ich filtrację w gruncie.
Zalety: niskie koszty inwestycyjne, prosta budowa. Wady: wymaga dużej powierzchni działki i przepuszczalnego gruntu oraz niskiego poziomu wód gruntowych; ograniczona trwałość drenażu (10-15 lat).
Oczyszczalnie biologiczne
Nowoczesne systemy z osadem czynnym lub złożem biologicznym. W procesie tlenowym bakterie rozkładają związki organiczne, a oczyszczona woda może być odprowadzana do gruntu, systemu powierzchniowego, rowu melioracyjnego lub zbiornika retencyjnego.
Zalety: wysoka skuteczność (do 98%), niewielka powierzchnia zabudowy, automatyzacja pracy. Wady: wyższy koszt inwestycyjny, konieczność stałego zasilania energią.
Warunki lokalne i geotechniczne
Każdy projekt oczyszczalni powinien opierać się na analizie geotechnicznej. Kluczowe czynniki to:
Rodzaj gruntu - charakteryzujące się dobrą przepuszczalnością piaski i żwiry są idealne do rozsączania ścieków oczyszczonych, grunty słabo przepuszczalne jak np. gliny wymagają innych rozwiązań w postaci systemu powierzchniowych odprowadzania ścieków oczyszczonych lub zbiorników szczelnych.
Poziom wód gruntowych - przy wysokim poziomie konieczne jest wykonanie układu rozsączającego w nasypie, wykonanie systemu powierzchniowego lub zastosowanie zbiornika szczelnego.
Spadek terenu - może ułatwiać grawitacyjny przepływ ścieków, ale wymaga kontroli nad miejscem zrzutu.
Dla projektantów to etap decydujący o wyborze technologii i sposobie odprowadzenia ścieków oczyszczonych. Nieprawidłowa ocena warunków gruntowo-wodnych jest jedną z najczęstszych przyczyn awarii i niedrożności w pracy systemu zagospodarowania ścieków oczyszczonych.
Poza warunki gruntowo-wodnymi podczas doboru odpowiedniej oczyszczalni należy zwrócić uwagę jeszcze na kilka bardzo istotnych kwestii. Pierwszą z nich jest liczba użytkowników (RLM), również w przyszłości. Uzależniona od tego jest wielkość zastosowanej oczyszczalni. Pozostałe kwestię to źródło ogrzewania domu, obecność lub planowanie instalacji zmiękczacza do wody czy obecność studni z wodą pitną na naszej i/lub sąsiednich działkach.
Aspekty projektowe i formalne
W przypadku odprowadzania ścieków oczyszczonych do gruntu w pierwszej kolejności należy uzyskać odpowiednią zgodę Wód Polskich. Mowa tutaj o zgłoszeniu wodnoprawnym.
Zgodnie z polskim prawem budowlanym, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m³/dobę wymaga zgłoszenia w starostwie, a powyżej tej wartości - pozwolenia na budowę.
Odbiór i rozsączanie oczyszczonych ścieków
Ostatni etap pracy oczyszczalni to odprowadzenie ścieków oczyszczonych. W tym celu stosuje się:
drenaż rozsączający,
studnie chłonne,
systemy powierzchniowe (np. rowy lub poletka rozsączające).
Projektując system, należy zweryfikować chłonność gruntu oraz wymiary systemu czy ilość elementów. Błędem jest niedowymiarowanie - skutkujące przeciążeniem gruntu, a co gorsza niewłaściwą pracą systemu prowadzącą do awarii.
Rozwiązania tego typu są również przydatne przy rozsączaniu deszczówki, szczególnie gdy działka nie ma dostępu do kanalizacji deszczowej. Dzięki temu można uniknąć zalewania terenu i efektywnie gospodarować wodą opadową. Jednak należy pamiętać, iż są dwa niezależne od siebie systemy.
Zagospodarowanie wód deszczowych
W nowoczesnych inwestycjach oczyszczalnia ścieków często są projektowane i realizowane w tym samym czasie co system zagospodarowania wód opadowych. Trzeba tutaj stanowczo podkreślić, iż wody opadowe nie mogą być odprowadzane do oczyszczalni ścieków. System oczyszczania ścieków bytowych oraz zagospodarowania deszczówki to dwa niezależne instalacje! Zamiast odprowadzać deszczówkę do kanalizacji czy teren nieruchomości, woda jest gromadzona, podczyszczana i ponownie wykorzystywana. Możliwe rozwiązania:
zbiorniki retencyjne - na wodę deszczową do: podlewania roślin, spłukiwania toalet, prania, prac porządkowych;
systemy rozsączające - infiltracja wody w gruncie, wspierająca naturalny obieg hydrologiczny;
zielone dachy i ogrody deszczowe - elementy krajobrazu zwiększające retencję i parowanie.
Zbiornik płaski na deszczówkę F-LINE o polejmności 1500 i 3000 litrów. (fot. MPI)
Eksploatacja i konserwacja przydomowej oczyszczalni ścieków
Skuteczność oczyszczania w dużej mierze zależy od prawidłowej eksploatacji. Podstawowe zasady utrzymania to:
regularne próby sedymentacyjne (raz na pół roku) i wywóz nadmiernego osadu na tej podstawie,
kontrola pracy sterowników, pomp, dmuchaw i dyfuzorów,
unikanie środków chemicznych niszczących florę bakteryjną,
okresowe przeglądy serwisowe (minimum raz do roku),
weryfikacja drożności systemu odprowadzania ścieków oczyszczonych oraz wentylacji.
Dobrze utrzymana oczyszczalnia może pracować bezawaryjnie przez wiele lat.
Wybór małej oczyszczalni ścieków to proces wymagający analizy technicznej, geotechnicznej i ekonomicznej. Zintegrowane podejście, uwzględniające odpowiedni systemy oczyszczania ścieków oraz zagospodarowanie wody deszczowej, pozwala nie tylko spełnić wymagania przepisów, ale także stworzyć trwały, ekologiczny i nowoczesny układ infrastrukturalny.
Przydomowe oczyszczalnie ściekównie są już tylko rozwiązaniem dla pojedynczych domów — coraz częściej stają się elementem strategii zrównoważonego budownictwa, łączącym ekologię z ekonomią i innowacyjnością.
Skomentuj
