Schrony przydomowe wzbudzają coraz większe zainteresowanie. Czy budowa schronu wymaga pozwolenia? Ile kosztuje gotowy schron? Sprawdzamy.
Wojna za wschodnią granicą wzbudza strach. Telewizje pokazują, że w ukraińskich miastach i miasteczkach wyją syreny, a ludzie kryją się w piwnicach albo w metrze. U nas prawie nikt nie wie, gdzie w okolicy jest jakiś schron. I czy w ogóle jest?
W tej chwili nie ma w polskim prawie żadnych regulacji (ustaw, rozporządzeń) dotyczących budowy schronów, ani definicji takiego obiektu. Jedynym urzędowym dokumentem, który określa wymagania techniczne dla schronów, są "Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budowle ochronne". To załącznik do wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z 4 grudnia 2018 r., w sprawie zasad postępowania z zasobami budownictwa ochronnego. Ale te wytyczne to tylko wskazówka, sugestia, nie twarde prawo.
Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski powiedział podczas rozmowy w radiu RMF FM, że jego resort planuje nowelizację przepisów o obronie cywilnej i rozważa wprowadzenie pewnych obowiązków dla deweloperów. Mianowicie, żeby w domach nowo budowanych były miejsca, które będą miały wszystkie budowlane parametru schronu. Deweloperzy od razu zastrzegli, że takie przepisy spowodują znaczny wzrost cen mieszkań - przynajmniej o kilkanaście procent. Utrzymanie schronu też będzie kosztować, co podniesie koszty utrzymania części wspólnych w budynkach wielorodzinnych.
Gdy chodzi o budownictwo jednorodzinne, w lutym 2024 roku w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się projekt nowelizacji prawa budowlanego. Zgodnie z nim, budowa przydomowych schronów i ukryć doraźnych o powierzchni użytkowej do 35 m2, służących ochronie mieszkańców budynków jednorodzinnych na wypadek ataku zbrojnego albo ekstremalnych zjawisk pogodowych, będzie zwolniona z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, wystarczy zgłoszenie.
Zmiana ma też umożliwić zwykłym obywatelom nabywanie urządzeń filtrowentylacyjnych, w które powinien być wyposażony schron. Dziś, żeby je kupić, trzeba mieć certyfikat dostępu do informacji niejawnych. Zdaniem prawników, na tę chwilę mały, przydomowy schron można traktować jak wolnostojący, parterowy budynek gospodarczy, o powierzchni zabudowy do 35 m2. A do jego budowy wystarczy zgłoszenie. Taki przydomowy schron można z trzech stron całkowicie obsypać ziemią, z czwartej do połowy wysokości.
W Warunkach Technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle ochronne, czytamy: Przez budowlę ochronną należy rozumieć pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, przeznaczonych do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, katastrof ekologicznych, przemysłowych lub innych zagrożeń.
Budowle ochronne podzielono na schrony i ukrycia. Schron to konstrukcja hermetycznie zamknięta, zapewniająca ochronę przed złożonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron. Schrony podzielono na dwie kategorie: P - schrony podstawowej odporności i A - schrony o podwyższonej odporności.
Ukrycie to budowla ochronna niehermetyczna, wyposażona w najprostsze instalacje, zapewniające ochronę osób, urządzeń, dóbr materialnych przed czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron. Ukrycia, w zależności od odporności, podzielono na trzy kategorie. Ukrycia kategorii I zabezpieczają przed większością zagrożeń, od których chronią schrony kategorii P. Ale nie są hermetyczne, więc nie ocalą ludzi zaatakowanych gazem bojowym. Ukrycia kategorii III chronią już tylko przed konwencjonalnymi środkami rażenia - odłamkami bomb, zagruzowaniem. Wyróżniono jeszcze ukrycia doraźne. Taką funkcję mogą pełnić garaże podziemne, stacje metra, przejścia pod ulicami, piwnice.
Schron ma ściany zewnętrzne i strop z żelbetu, o grubości przynajmniej 40 cm, wykonane z betonu C25/30. Płyta fundamentowa powinna mieć od 25 cm grubości. Dopuszcza się materiały inne niż żelbet (np. stal, kompozyty), pod warunkiem spełnienia wymagań określonych we wspomnianych już Warunkach Technicznych. Schron zwykle jest umieszczany kilka metrów pod ziemią, zawsze pozbawiony okien. Powinien być zabezpieczony przed działaniem wody i zalaniem. Wejście do schronu ma być odpowiednio ukształtowane (tzw. przelotnia i przedsionek, stanowiący śluzę) i wyposażone w drzwi schronowe (pancerne, ochronno-hermetyczne, o wadze kilkuset kg). Potrzebne jest też wyjście awaryjne.
Instalacje, w które powinien być wyposażony schron to:
Podstawowe gotowe schrony oferowane przez działające na naszym rynku firmy mają dwadzieścia kilka do ponad 30 m2 powierzchni. Wnętrze takiego schronu to zwykle pomieszczenie główne z aneksem kuchennym, WC i pomieszczenie techniczne. Na życzenie klienta, producenci schronów wyposażają je nie tylko w luksusowe meble, ale równie w komory do uprawy roślin, biodynamiczne oświetlenie dzienne, saunę itd. Kupując schron mamy pełną swobodę w aranżacji jego wnętrza i dyskrecję - w czasie pokoju schron może być bezpiecznym magazynem na wartościowe przedmioty, dzieła sztuki itp. Bezpieczeństwo ma jednak swoją cenę - prawdziwy schron to wydatek liczony w setkach tysięcy zł (ceny zaczynają się od ok. 200 tys. zł). Oferowane za kilka tysięcy złotych ziemianki, czy betonowe szamba, reklamowane jako schrony, z obiektami tego rodzaju nie mają wiele wspólnego.
Firmy działające na naszym rynku oferują schrony o dowolnej kubaturze, wykończone według życzeń klienta. W czasie pokoju można je wykorzystać np. do prowadzenia poufnych, biznesowych rozmów - wnętrza schronu nie da się podsłuchać (fot. Mahton Schrony)
W sprzedaży są też mobilne schrony ze stali. Przykładowo firma Polstal oferuje przenośne bunkry, które są tak zaprojektowane, aby zabezpieczyć przed różnego rodzaju zagrożeniami, począwszy od ostrzałów artyleryjskich do wybuchu bomby atomowej. W porównaniu z tradycyjnym schronem montaż takiego bunkra jest znacznie szybszy.
Co trzeba wiedzieć budując przydomowy schron? Na to pytanie odpowiada ekspert - Michał Lorek, Prezes zarządu MAHTON Schrony Sp. z o.o. Przede wszystkim należy ustalić, czy chcemy wybudować dla swojej rodziny schron czy ukrycie. Zgodnie z pakietem zmian w prawie, które mają zacząć obowiązywać w II kwartale 2024 r. ukrycie to wzmocniona konstrukcja typu piwnica, ale bez najważniejszych cech definiujących schron, którymi są:
Aby spełnić te kryteria ustawodawca wyznacza konkretne elementy, które mają je zapewnić. Tak więc każdy schron musi mieć wejście główne oraz wyjście awaryjne, zabezpieczone odpowiednio dwoma parami drzwi oraz wyłazów schronowych. Określone będą parametry takiej stolarki do schronu: odporność na powietrzną falę uderzeniową 2 bary, gazoszczelność oraz ochrona przed promieniowaniem. Dodatkowymi atutami takich drzwi i wyłazów będą kuloodporność czy odporność na włamanie. Drugim najważniejszym elementem wyposażenia schronu jest filtrowentylacja czyli urządzenie, które oczyści powietrze pobierane do schronu z wszelkich zanieczyszczeń oraz skażeń: chemicznych, biologicznych oraz radiacyjnych wszystkich typów. Urządzenie powinno mieć dodatkowy tryb ręczny, na wypadek braku zasilania z sieci. Schron powinien być wyposażony w prawidłowo zaprojektowane i wykonane czerpnie i wyrzut powietrza. Schron przydomowy powinien w wersji minimum być wyposażony w toaletę oraz umywalkę, choćby w formie bezodpływowej (chemicznej typu turystycznego), jeśli nie ma możliwości przyłączenia schronu do instalacji wodno-kanalizacyjnej.
Bierną odporność przed skażeniami i opadem radioaktywnym zapewnia odpowiednio zaprojektowana konstrukcja schronu wraz z warstwą gruntu nad stropem. Z tego wynika, że optymalnym wariantem jest wybudowanie schronu jako budowli podziemnej. W polskich warunkach kluczową kwestią są warunki gruntowe, w tym poziom zwierciadła wody. Z tego względu przed rozpoczęciem projektowania przydomowego schronu należy zlecić uprawnionemu geologowi przygotowanie opinii geotechnicznej (minimum dwa odwierty o głębokości przynajmniej 8 m), która określi sposób posadowienia schronu, izolacji przeciwwodnych oraz pozwoli oszacować koszt robót ziemnych i budowlanych.
Autor: Janusz Werner
Zdjęcie otwierające Polstal
1
