Jak wiercić otwory w płytkach, gresach, terakocie i glazurze?

Dlaczego płytki pękają podczas wiercenia?

Zawsze przed rozpoczęciem wiercenia w tak podatnych na pękanie materiałach istnieje ryzyko, że zakończy się ono uszkodzeniem albo nawet odpadnięciem płytki. Żeby lepiej zrozumieć dlaczego tak się dzieje, warto zadać sobie pytanie, dlaczego płytki pękają podczas wiercenia.

Pękanie płytek, zarówno przed montażem (podczas obróbki) jak i po zamontowaniu, można wyjaśnić na podstawie kilku zasadniczych mechanizmów i teorii, w tym teorii Griffiha dotyczącej pękania materiałów kruchych. Proces pękania w płytkach ceramicznych, a także innych materiałach kruchych takich jak diament, wynika z obecności mikroszczelin, które koncentrują naprężenia i prowadzą do pęknięć.

Wewnętrzne naprężenia spowodowane są procesem produkcyjnym. Naprężenia te mogą być nierównomiernie rozłożone wewnątrz materiału. Zgodnie z teorią Griffiha, nawet niewielkie mikroszczeliny mogą skoncentrować naprężenia w swoim otoczeniu. Gdy te lokalne naprężenia przekraczają siły kohezji materiału, dochodzi do pęknięcia. W materiale kruchym, jakim jest ceramika, pęknięcie rozprzestrzenia się błyskawicznie, uwalniając energię odkształcenia sprężystego. Materiały kruche nie są w stanie absorbować dużej energii poprzez plastyczne odkształcenie, w przeciwieństwie do materiałów ciągliwych, jak stal.

Naprężenia zewnętrzne, powstałe np. podczas wiercenia i wynikają z "uwolnienia" naprężeń wewnętrznych. Krawędzie po obróbce są punktami, w których łatwiej o koncentrację naprężeń i rozprzestrzenianie się pęknięć.

Stosowanie odpowiednich technik obróbki, takich jak użycie narzędzi diamentowych, i właściwe metody montażu mogą znacznie zredukować ryzyko pękania.

Znaczenie precyzyjnego wiercenia w płytkach

Płytki ceramiczne są bardzo twarde, ale jednocześnie kruche. Twardość sprawia, że trudno jest wbić w nie wiertło, a kruchość oznacza, że płytki łatwo pękają pod wpływem nacisku lub uderzeń.

Używanie zwykłego wiertła do metalu lub drewna zamiast specjalistycznego wiertła do płytek (np. z węglika spiekanego lub diamentowego) zwiększa ryzyko pęknięcia płytki z powodu nierównomiernego nacisku i nadmiernego ciepła. Wiercenie ze zbyt dużym naciskiem może spowodować uszkodzenie płytki, ponieważ kruchość materiału nie toleruje dużych sił.

Również zastosowanie funkcji udaru w wiertarce lub wiercenie w sposób, który powoduje nadmierne wibracje, może łatwo doprowadzić do pęknięcia płytki ceramicznej. Warto także pamiętać o tym, że wiercenie generuje ciepło, a nadmiar ciepła także może powodować pęknięcia. Dlatego w niektórych przypadkach zalecane jest używanie wody lub środka chłodzącego.

Błędem jest także rozpoczynanie wiercenia bez wcześniejszego zaznaczenia punktu lub bez użycia taśmy malarskiej. W wyniku tego wiertło ślizga się po powierzchni płytki, co zwiększa ryzyko pęknięcia z powodu nierównomiernego nacisku.

I w końcu używanie starszych płytek lub płytek niższej jakości. Taki materiał może być bardziej podatny na pęknięcia, zwłaszcza jeśli już istnieją w nim mikropęknięcia lub inne uszkodzenia.

Do wiercenia w płytkach ceramicznych, gresie czy terakocie konieczne jest wykorzystanie narzędzi i akcesoriów, które umożliwiają precyzyjne i czyste cięcia bez ryzyka pęknięcia czy uszkodzenia materiału. (fot. Adobe Stock)

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Czym najlepiej kleić aluminium? Jaka farba na zacieki po zalaniu? Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i...

Dowiedz się więcej

• Jak nie stresować się w czasie budowy?
• Wymiana okien za grosze. Tak uzyskasz dofinansowanie
• Zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Praktyczne porady
• Jakie płyty, profile i akcesoria będą potrzebne do zabudowy poddasza?
• Wnętrza w duchu glamour z farbami Tikkurila
• Jak urządzić sypialnię na poddaszu?
• Jak urządzić wnętrza w stylu loftowym?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Rodzaje płytek i ich właściwości

Wiercenie w płytkach ceramicznych, gresie, terakocie i glazurze wymaga zrozumienia charakterystyki każdego z tych materiałów, aby proces przebiegał sprawnie i bez uszkodzenia powierzchni. Odpowiednie techniki i narzędzia są kluczowe dla osiągnięcia dobrych wyników.

Płytki ceramiczne

Charakterystyka: Płytki ceramiczne są stosunkowo łatwe do przewiercenia, szczególnie te niepokryte szkliwem. Szkliwione mogą być jednak śliskie, co utrudnia stabilne umieszczenie wiertła na początku wiercenia.

Wpływ na wiercenie: Należy używać wiertła z węglika wolframu lub diamentowego, ustawiając wiertarkę na niskie obroty bez udaru, aby uniknąć pęknięć. Punkt wiercenia warto zaznaczyć niewielkim nakłuciem lub taśmą malarską, aby wiertło się nie ślizgało.

Gres

Charakterystyka: Gres jest wyjątkowo twardy i odporny na ścieranie, co czyni go jednym z najtrudniejszych materiałów do przewiercenia. Jego gęsta struktura sprawia, że standardowe wiertła szybko się tępią.

Wpływ na wiercenie: Konieczne jest użycie wiertła diamentowego i wiercenie na mokro, aby zmniejszyć tarcie i zapobiec przegrzewaniu się wiertła. Bardzo ważne jest też użycie stałego, ale delikatnego nacisku i wiercenie bez udaru.

Terakota

Charakterystyka: Terakota jest mniej twarda i bardziej porowata niż gres, co ułatwia wiercenie. Niepokryta szkliwem terakota może być jednak łatwiej uszkodzona przez niewłaściwe wiercenie.

Wpływ na wiercenie: W przypadku terakoty można użyć wiertła z węglika wolframu. Ważne jest, aby wiercić powoli, stosując niewielki nacisk, tym samym unikając pęknięć i uszkodzeń materiału.

Glazura

Charakterystyka: Glazura to szklana powłoka na płytkach ceramicznych lub gresowych, która może sprawić, że powierzchnia stanie się śliska i trudniejsza do przewiercenia.

Wpływ na wiercenie: Wiercenie w glazurowanej powierzchni wymaga użycia wiertła diamentowego, które jest w stanie przeciąć twardą, szklaną powierzchnię. Należy rozpocząć wiercenie na niskich obrotach, aby uniknąć poślizgu wiertła.

Przygotowanie do wiercenia

Przed rozpoczęciem wiercenia należy wybrać w materiale odpowiednie miejsce, w którym ma powstać otwór i zaznaczyć go. Aby wiertło się nie ślizgało, warto umieścić na płytce taśmę malarską. Należy pamiętać, że wiertło przejdzie na wylot, dlatego też istotny jest wybór odpowiedniego podłoża, na którym będziemy przeprowadzać wiercenie.

Narzędzia i akcesoria

Do wiercenia w płytkach ceramicznych, gresie czy terakocie konieczne jest wykorzystanie narzędzi i akcesoriów, które umożliwiają precyzyjne i czyste cięcia bez ryzyka pęknięcia czy uszkodzenia materiału. Szlifierka kątowa z diamentową tarczą do płytek ceramicznych jest jednym z najbardziej uniwersalnych narzędzi do cięcia różnych materiałów, w tym miękkiej glazury układanej wewnątrz pomieszczeń na ściany. Umożliwia ona wycinanie kwadratów czy innych nieskomplikowanych wzorów. Pomimo że proces ten może generować kurz i prowadzić do nierównej linii cięcia oraz strzępienia materiału, jest to akceptowalne, gdy cięty kawałek ma być zasłonięty.

Do precyzyjnego wiercenia w płytkach ceramicznych i podobnych materiałach stosuje się również wiertła z węglika spiekanego lub wiertła diamentowe. Te specjalistyczne wiertła są zaprojektowane do pracy z twardymi materiałami, minimalizując ryzyko uszkodzenia. Dla zwiększenia precyzji i zmniejszenia ryzyka poślizgu narzędzia na gładkiej powierzchni płytki, często korzysta się z prowadnic wiertarskich lub taśmy malarskiej naklejonej na miejsce wiercenia, co ułatwia utrzymanie wiertła w odpowiedniej pozycji.

Wiercenie w tych materiałach wymaga również zastosowania środków chłodzących, takich jak woda, która pomaga w redukcji generowanego ciepła i przedłuża żywotność wiertła. W przypadku pracy wymagającej szczególnej precyzji i delikatności, jak np. wiercenie otworów pod zawiasy w terakocie, mogą być stosowane wiertarki stojakowe, które zapewniają stabilność i eliminują ryzyko przesunięcia się wiertła.

Dodatkowo, w zależności od zakresu i specyfiki pracy, przydatne mogą okazać się inne akcesoria i narzędzia pomocnicze, jak np. odkurzacze budowlane do usuwania pyłu, maski przeciwpyłowe chroniące przed wdychaniem kurzu, czy okulary ochronne zabezpieczające oczy przed odpryskami.

Kluczowe w pracy z płytkami ceramicznymi, gresem i terakotą jest odpowiednie dobranie narzędzi do charakteru i wymagań materiału oraz rodzaju przeprowadzanych prac, co pozwala na osiągnięcie pożądanych efektów przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka uszkodzeń.

Techniki wiercenia

Zalecana technika wiercenia różni się w zależności od twardości i rodzaju płytki.

Wiercenie w płytkach ceramicznych krok po kroku

1. Oznacz miejsce wiercenia, używając markera i taśmy malarskiej. Taśma pomoże zapobiec poślizgowi wiertła.
2. Użyj specjalistycznego wiertła do płytek ceramicznych lub wiertła diamentowego.
3. Rozpocznij wiercenie na niskich obrotach, aby uniknąć przegrzania wiertła i pęknięcia płytki.
4. Zastosuj chłodzenie, np. poprzez delikatne zwilżanie miejsca wiercenia wodą, co zapobiegnie przegrzewaniu się.

Wiercenie w gresie krok po kroku

Gres jest znacznie twardszy niż zwykła płyta ceramiczna, co wymaga zastosowania wiertła diamentowego i wiercenia na mokro.

1. Zaznacz miejsce wiercenia i przyklej taśmę malarską.
2. Wykorzystaj wiertło diamentowe i uruchom wiertarkę na niskich obrotach.
3. Wierć z cierpliwością, nie wywierając zbyt dużego nacisku, aby uniknąć pęknięć.

Wiercenie otworów pod większe elementy

Gdy potrzebujemy wyciąć otwór na puszkę lub inne większe elementy w płytkach ceramicznych, powinniśmy postępować następująco:

1. Ponacinać szkliwo płytki wokół planowanego otworu.
2. Przeciąć wzdłuż średnicy w kilku miejscach, tworząc linie cięcia.
3. Delikatnie opukać płytkę, wyłamując nacięte fragmenty. Można użyć małego klucza płaskiego lub obcęgów do wyrównania otworu.

Porady dotyczące unikania pęknięć i uszkodzeń

Należy zawsze używać odpowiedniego wiertła. Wiertła diamentowe są najlepsze dla twardych materiałów jak gres, podczas gdy wiertła z węglika spiekanego nadają się do płytek ceramicznych i terakoty. Nie należy wierć na sucho. Używanie wody jako chłodziwa znacznie zmniejsza ryzyko przegrzania i pęknięcia płytki. Konieczne jest zachowanie niskich obrotów. Wysokie obroty mogą generować zbyt dużo ciepła i zwiększać ryzyko pęknięć. Należy wywierać równomierny, delikatny nacisk. Zbyt mocne naciskanie może spowodować pęknięcie płytki.

Jak radzić sobie z twardymi materiałami jak gres?

Planując wiercenie w gresie, warto zainwestować w wysokiej jakości wiertła diamentowe. Są one specjalnie zaprojektowane do radzenia sobie z bardzo twardymi materiałami.

Można oczywiście rozważyć użycie narzędzi wielofunkcyjnych (np. multitool z odpowiednią końcówką), ale należy pamiętać, że mogą być one mniej wydajne niż dedykowane narzędzia.

Jak już wspominaliśmy wcześniej, w przypadku bardzo trudnych cięć, jak wycięcie otworu na puszkę w gresie, należy użyć wiertarki z wiertłem diamentowym do zrobienia serii otworów wzdłuż obwodu planowanego cięcia, a następnie delikatnie wybić lub wyłamać materiał.

Dzięki stosowaniu się do powyższych wskazówek i technik można skutecznie unikać pęknięć i uszkodzeń, gwarantując czyste i precyzyjne wykonanie prac.

Zabezpieczenie i czyszczenie po pracy

Zabezpieczenie otworu po wierceniu w płytkach ceramicznych, gresie, terakocie, czy glazurze zapobiega wnikaniu wody i zanieczyszczeń, które mogą uszkodzić materiał lub spowodować rozwój pleśni. Jednym z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów jest użycie silikonu sanitarnego. Silikon zapewnia wodoodporną barierę, chroniąc materiał przed wilgocią. Jest to szczególnie ważne w pomieszczeniach mokrych, takich jak łazienki czy kuchnie.

Dla otworów, które będą używane do montażu, np. do wkręcenia kołka, można użyć specjalnych wypełniaczy lub zaprawy montażowej, które zapewnią dodatkową ochronę przed wilgocią i wzmocnią uchwyt.

Z kolei kit epoksydowy jest bardziej odporny niż tradycyjne silikony i może być używany do wypełniania otworów w miejscach narażonych na ekstremalne warunki, zapewniając bardzo mocną ochronę.

Przegląd typowych błędów i porady, jak ich unikać

Oto najczęściej występujące błędy podczas wiercenia otworów w płytkach:

• Nieodpowiednia metoda wiercenia może stanowić problem, zwłaszcza gdy prędkość obrotowa wiertła nie jest dobrze dopasowana do fazy pracy. Zbyt wysokie obroty generują intensywne wibracje.
• Zastosowanie nadmiernej siły podczas wiercenia w płytkach, które choć twarde, są również łamliwe, może prowadzić do zwiększenia wewnętrznych naprężeń w materiale.
• Wibracje wywołane przez wiertarkę, zwłaszcza przy aktywnej funkcji udarowej, w połączeniu z wcześniej wspomnianymi aspektami, mogą przyczynić się do problemów.
• Stosowanie tępych wierteł przy pracy z twardymi i gładkimi płytkami zmusza do wywierania większego nacisku, co może skutkować pęknięciem materiału.
• Wady produkcyjne lub fabryczne w płytkach: Czasem płytki mogą posiadać defekty produkcyjne lub uszkodzenia, co czyni je bardziej podatnymi na pękanie.

Pamiętając o zasadach i unikając wymienionych błędów, możemy skutecznie pracować z tak twardymi materiałami, jak gres, płytki ceramiczne i terakota, zachowując ich estetykę i trwałość.

Redaktor: Damian Żabicki
fot. otwierająca: Canva