Przekształcenie działki rolnej na budowlaną krok po kroku

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie warunki musi spełniać nieruchomość pod zabudowę?
• Jak sprawdzić przeznaczenie działki?
• Jak uzyskać warunki zabudowy i zagospodarowania terenu?
• Co w przypadku, gdy gmina nie ma uchwalonego MPZP dla danej działki?
• Ile trzeba czekać na wydanie decyzji?
• Na czym polega wyłączenie gruntu z produkcji rolnej?

Ogólne wymagania, jakie musi spełniać nieruchomość przeznaczona pod zabudowę to:

• działka musi być przeznaczona na cele budowlane,
• pod planowaną zabudowę trzeba uzyskać warunki zabudowy i zagospodarowania terenu (WZiZT),
• w przypadku terenów rolnych należy uzyskać wyłączenie z produkcji rolnej,
• inwestor musi posiadać prawo do dysponowania nieruchomością  (np. własność, dzierżawa). 

Zależnie od lokalizacji nieruchomości, niektóre warunki mogą być spełnione z mocy prawa ogólnego lub miejscowego, co znacząco upraszcza procedurę przygotowania działki do zabudowy. 

Krok 1 - sprawdzamy przeznaczenie wybranej działki

Z reguły większość działek oferowanych do sprzedaży w ewidencji gruntów figuruje jako działki rolne, co jednak nie zawsze oznacza, że nie można będzie na nich się pobudować.

Z mocy prawa działki rolne znajdujące się na obszarze administracyjnym miast nie wymagają uzyskania zmiany ich przeznaczenia - popularnie zwanego odrolnieniem.

Taki sam status mają działki objęte Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP), jeśli znajdują się w obszarze przeznaczonym pod budownictwo mieszkaniowe.

Natomiast działki rolne, których lokalizacja nie spełnia powyższych warunków, wymagają uzyskania indywidualnych decyzji o zmianie przeznaczenia gruntów rolnych czy leśnych. Przepisy nie określają terminów do rozpatrzenia takich wniosków, co w praktyce może oznaczać brak podjęcia jakiejkolwiek decyzji przez urząd.

Wniosek o zmianę przeznaczenia gruntu składa właściciel w urzędzie gminy, odpowiednio go uzasadniając. W zależności od klasy gleby decyzję podejmuje wójt lub minister rolnictwa - jeśli zmiana dotyczy gruntów klasy I-III lub organicznych klasy IV-VI. Podobna procedura dotyczy wniosku o zmianę MPZP.

W praktyce, jeśli właściciel gruntu rolnego (poza miastem lub terenem objętym MPZP) nie dysponuje decyzją o zmianie przeznaczenia gruntu, jego zakup będzie bardzo ryzykowny. 

Krok 2 - uzyskanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu

Tereny objęte MPZP mają już precyzyjnie ustalone warunki zabudowy, więc łatwo można sprawdzić, czy określone w nim wymagania odpowiadają naszym oczekiwaniom. Plan ten zawiera informacje o rodzaju dopuszczalnej zabudowy na tym terenie, wymaganej formie architektonicznej, wymiarach budynków i ich usytuowaniu na działce oraz szereg innych ustaleń, którym musi odpowiadać projekt przyszłego domu i zagospodarowania terenu nieruchomości.  

Plan ten uwzględnia również istniejącą i planowaną infrastrukturę (sieci elektroenergetyczne, wodociągi, kanalizację, gaz) oraz układ komunikacyjny tego obszaru. Istotną informacją może być również planowany sposób użytkowania okolicznych terenów, np. w postaci strefy przemysłowej lub terenów rekreacyjnych.

Przed zakupem takiej działki powinniśmy dokładnie zapoznać się z treścią MPZP (w urzędzie gminy lub na jej stronie internetowej), bo nie zawsze ustalenia MPZP będą zgodne z naszymi oczekiwaniami, choćby ze względu na wymaganą minimalną powierzchnię działki, co znacząco wpłynie na koszty inwestycji.

Co w przypadku, gdy gmina nie ma uchwalonego MPZP dla danej działki?

Na terenie bez MPZP (zarówno wiejskim, jak i miejskim) konieczne będzie indywidualne wystąpienie o wydanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (WZiZT).

Wniosek o ustalenie warunków zabudowy może złożyć każdy, kto jest zainteresowany zakupem działki. Jeśli gmina przystąpiła do sporządzenia MPZP, ale nie został on jeszcze uchwalony, warto zapoznać się z tzw. studium planowania, które w przybliżeniu określi rodzaj przewidywanej zabudowy na interesującym nas terenie.

Niekiedy oferowane są działki z warunkami zabudowy wydanymi na właściciela, najczęściej rolnika. Przed zakupem takiej działki trzeba sprawdzić, czy międzyczasie nie został uchwalony MPZP, gdyż może on zmieniać wymagania zawarte w decyzji o warunkach zabudowy, która w tym momencie traci ważność.

W przypadku tzw. działek siedliskowych, przeznaczonych pod zabudowę dla rolników, nie uzyskamy przepisania warunków zabudowy, jeśli nie spełniamy tych wymagań.

Wniosek o ustalenie warunków zabudowy składa się w urzędzie gminy najczęściej na gotowym druku, dołączając do niego m.in.: mapę geodezyjną w skali 1:500 z zaznaczoną lokalizacją planowanej zabudowy oraz szkic i opis budynku z zaznaczeniem podstawowych wymiarów (szerokości elewacji frontowej, wysokości, liczby kondygnacji itd.). Należy też podać przewidywane zapotrzebowanie na energię elektryczną, sposób zaopatrzenia w wodę i odprowadzenie ścieków.

Wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy będzie możliwe, jeśli spełnione będą następujące wymogi:

• co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu;
• teren ma dostęp do drogi publicznej;
• istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu zaspakajają potrzeby inwestycji; 
• teren nie wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;
• decyzja będzie zgodna z innymi przepisami, np. dotyczącymi ochrony środowiska.

Ile trzeba czekać na wydanie decyzji?

Decyzja powinna być wydana wciągu 30 dni , a w sytuacjach bardzie skomplikowanych - w ciągu 60 dni. Wydanie decyzji może być zawieszone na czas nie dłuższy niż 9 miesięcy albo do czasu uchwalenia MPZP, jeśli istnieje ustawowy obowiązek jego opracowania na danym terenie.

Jednak wójt ma obowiązek wydania decyzji, jeśli w ciągu 2 miesięcy od chwili zawieszenia, rada gminy nie podejmie uchwały o przystąpieniu do sporządzania MPZP lub w okresie zawieszenia nie został on uchwalony. Decyzja o ustaleniu warunków zabudowy jest ważna do terminu określonego w tym dokumencie lub do czasu uchwalenia MPZP.

Krok 3 - wyłączenie gruntów z produkcji rolnej

Wystąpienie o pozwolenie na budowę lub złożenie zawiadomienia wymaga uzyskania decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej. W przypadku gruntów niższych klas IV-VI następuje bezpłatnie i automatycznie, ale dla gruntów klasy I-IIIb i organicznych IV-VI decyzję wydaje starosta, określając jednocześnie wysokość należności i opłat rocznych, a dla terenów leśnych odpowiedniego odszkodowania za wycinkę drzewostanu.

Są to bardzo wysokie kwoty sięgające kilkuset tysięcy w przeliczeniu na hektar wyłączonego obszaru, a z należności tych zwolnione są jedynie działki pod budownictwo mieszkaniowe o powierzchni do 500 m2. Zobowiązanie to przechodzi na kolejnych właścicieli działki, co trzeba uwzględnić przy sporządzaniu notarialnej umowy sprzedaży.  

Autor: Redakcja BudujemyDom

Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa

fot. otwierająca: RitaE / pixabay.com