W 7 krokach pokazujemy, jak wygląda prawidłowe wykonanie fundamentów w budynkach jednorodzinnych.
Przed rozpoczęciem wykopów pod fundamenty, na budowie powinien pojawić się geodeta, który wytyczy osie i inne punkty charakterystyczne budynku. Ważne jest zachowanie zarówno wymiarów w rzucie, jak i właściwych rzędnych. Istotne jest zaznaczenie rzędnych ±0,00, względem których będzie się wykonywać wykopy o zaplanowanej głębokości. Pomiary dokonane przez geodetę powinien skontrolować kierownik budowy, szczególnie jeżeli ściany zaprojektowane są niewspółosiowo.
Pierwszym etapem wykonania fundamentów jest zrobienie wykopów oraz przygotowanie szalunków. W przypadku ław fundamentowych wykonuje się najczęściej szalunki ziemne (gdy grunt jest zwarty i spoisty) lub drewniane (grunt gorszej jakości). Wykonuje się je za pomocą wykopów o szerokości i głębokości ław. Następnie układa się w nich zbrojenie i zalewa mieszanką betonową.
Jeśli nie ma możliwości wykonania szalunków ziemnych, bo np. ziemia się obsypuje, to należy przygotować szalunki drewniane albo z płyt szalunkowych. Jest to jednak rozwiązanie droższe niż w szalunkach ziemnych, ze względu na zużycie materiału na wykonanie szalunków.
W płycie fundamentowej szalunkiem jest zazwyczaj termoizolacja. W tym celu układa się warstwę spodnią płyty oraz rant z elementów z polistyrenu ekstrudowanego XPS. Można wykorzystać też specjalnie wyprofilowane elementy lub ułożyć płyty termoizolacyjne z obrzeżami wzmocnionymi zastrzałami, by mieszanka betonowa nie rozepchała szalunków.
Ze względu na to, że fundamenty są elementami żelbetowymi, należy zastosować się do wszystkich zasad wykonywania tego typu elementów. Ważne jest zatem odpowiednie, zgodne z projektem, przygotowanie zbrojenia. Ławy są elementami długimi, dlatego trzeba zachować odpowiednią długość zakładów prętów zbrojenia głównego. Pręty powinny być ułożone w osi ław, na dystansach zapewniających właściwe otulenie.
Przy wykonywaniu ław nie można zapomnieć o zapewnieniu ciągłości zbrojenia ław w narożnikach i miejscach połączeń ław. Należy dodać pręty zbrojeniowe w miejscu łączenia. Mają mieć one właściwe wymiary oraz być odpowiednio ulokowane.
Ponieważ zbrojenie ulega zakryciu, to ten etap budowy powinien być ściśle nadzorowany i odebrany przez kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego (jeśli jest ustanowiony).
W trakcie betonowania mieszanka musi zostać odpowietrzona. W tym celu stosuje się wibrator buławowy. Zagłębia się go w betonie. Nie wolno przy tym dotykać stali, ponieważ może to doprowadzić do niewłaściwego otulenia stali mieszanką betonową.
Podczas tężenia i schnięcia fundamentów następuje skurcz betonu, który może spowodować powstanie rys, a gromadząca się w nich wilgoć może dotrzeć do zbrojenia. Fundamenty pielęgnuje się, polewając obficie wodą przez 7 dni. Utrzymywana w ten sposób podwyższona wilgotność zabezpiecza fundament przed intensywnym wysychaniem i powstaniem rys skurczowych.
Ze względu na to, że fundamenty zagłębione są w gruncie, działają na nie niekorzystne czynniki, czyli wilgoć i niska temperatura. Jeśli budynek posadowiony jest na ławach, to zabezpieczenie przed wilgocią wykonuje się w postaci hydroizolacji poziomej. W ten sposób chroni się górne partie domu przed podciąganiem kapilarnym. Realizuje się to przez naniesienie na górną powierzchnię ław fundamentowych emulsji gruntującej, a także wykonanie hydroizolacji ze specjalnej folii albo papy.
W budynkach posadowionych na płycie fundamentowej - w miejscu, gdzie będzie murowana ściana - wykonuje się hydroizolację z emulsji hydroizolacyjnej oraz folii lub papy termozgrzewalnej.
Kolejnym etapem budowy jest wznoszenie ścian fundamentowych (jeśli budynek posadowiony jest na ławach fundamentowych) lub postawienie ścian piwnic lub parteru (jeżeli budynek jest podpiwniczony i posadowiony na płycie).
Co prawda fundamenty, jako elementy żelbetowe, osiągną całkowitą nośność dopiero po 28 dniach od wylania, to jednak nie od razu muruje się cały budynek i tym samym nie obciąża się fundamentów siłami, na które został zaprojektowany. Dlatego jeśli beton wystarczająco stwardnieje, wznoszenie ścian fundamentowych można zacząć następnego dnia.
Tekst i zdjęcia: Tomasz Rybarczyk
2
