Balkonowa namiastka ogrodu na... stropie
Ogród na balkonie wielorodzinnego budynku to niekiedy jedyna szansa na... jakikolwiek ogród. Wystrój dyktują funkcje jakie ma spełniać. Na balkonie możliwości zagospodarowania "terenu" są ze zrozumiałych powodów ograniczone. Wielkość powierzchni, dopuszczalna waga, specyficzne warunki klimatyczne i sam fakt sadzenia roślin w pojemnikach to kluczowe zmienne, jakie należy wziąć pod uwagę.
Nowe budownictwo wielorodzinne oferuje mieszkańcom na parterach, poza mieszkaniem dodatkowo niewielką przestrzeń na zewnątrz, ale położoną na stropie garażu podziemnego z 40-50 cm głębokości gruntu. To niemal jak jedna wielka donica, z potencjalnym ryzykiem uszkodzenia warstw izolacyjnych.
Donice, pojemniki, skrzynki...
Wielość i różnorodność dostępnych donic i pojemników jest ogromna. Warto zacząć od stylistyki pojemnika i stopnia dopasowania jego faktury i kolorystyki do wnętrza części mieszkalnej, czy do stylu elewacji. Wielkość pojemników powinna być zawsze proporcjonalna do docelowych wielkości roślin i możliwości przestrzennych.
Mieszanie różnych kształtów pojemników - okrągłych, kwadratowych, podłużnych oraz ich faktur i kolorów - gładkich, matowych, błyszczących, zwykle dodaje kompozycji dynamiki. W sprzedaży dostępna jest szeroka gama materiałów. Ceramika jest estetyczna, ale ciężka i krucha. Plastik lekki i trwały, ale nie chroni przed mrozem. Drewno ma naturalny wygląd, może dobrze izolować korzenie, ale wymaga regularnej konserwacji i ochrony przed wilgocią. Metal ma wyjątkowo nowoczesny wygląd i jest trwały, ale łatwo nagrzewa się na słońcu i nie chroni przed mrozem. Beton - bardzo trwały i stabilny (też dla większych roślin), ale ciężki i trudny do przestawiania.
Balkonowe zasady projektowe
Niezależnie od wielkości dostępnej przestrzeni przy projektowaniu mają zastosowanie podstawowe zasady projektowe jak: funkcjonalny podział przestrzeni, dobór stanowiskowy roślin, wyróżnienie atrakcyjnych i odcięcie od nieatrakcyjnych elementów otoczenia, harmonijne kompozycje faktur, kształtów i kolorów pojemników, ale także roślin. Całość powinien dopełniać dobór wyposażenia i dekoracji.
W podziale funkcjonalnym komponowanie układu donic daje wiele możliwości grania przestrzenią. Wykorzystanie pionowych struktur, jak regały, wiszące donice czy kratki do pnączy budują zielone ściany. Układ schodkowy, montaż donic wiszących, na balustradach czy parapetach to oszczędność miejsca.
Różnicowanie pojemników sprawdzi się dla roślin różnych wysokości czy tematycznego grupowania roślin np. ziół, gatunków użytkowych, ozdobnych, roślin o różnych wymaganiach w zakresie przestrzeni korzeniowej.
Donice ustawione w symetrycznych kompozycjach, na przykład po obu stronach wejścia czy wzdłuż balustrady tworzą wrażenie porządku i elegancji. Donice podłużne i wąskie mogą budować żywe ściany przy elewacji lub wolno stojące przegrody.
Dobór roślin to sedno!
Dobór stanowiskowy obowiązuje także tutaj, rośliny bezwzględnie muszą być dobrane do warunków atmosferycznych. Po pierwsze - poziom nasłonecznienia wynikający ze stron świata - pełne słońce, półcień, cień. Po drugie - zdolność do przetrwania wahań temperatury i wilgotności podczas całego sezonu. Po trzecie - odporność na wiatr, też bardzo wysuszający glebę. Sprawdzą się gatunki o mocnych i elastycznych łodygach.
Kolejną kwestią jest rozmiar i cechy rozwojowe rośliny. W ogrodach na stropach garażowych dozwolone są tylko rośliny o płytkim systemie korzeniowym.
Najprostszym sposobem doboru roślin jest wizyta w szkółce roślin i konsultacje z fachowcem na miejscu. Z roślin drzewiastych sprawdzą się odmiany miniaturowe, karłowe, szczepione. Ważne, aby były odporne na długie okresy suszy, a także dobrze znoszące ewentualne cięcia.
W przypadku bylin gama jest szersza. Nie rozwijają dużych brył korzeniowych, a pielęgnacja sprowadza się do podstawowych zabiegów. Rośliny jednoroczne, wieloletnie niezimujące w gruncie czy użytkowe to pole dla hobbystów.
Rozwiązaniem optymalnym, jeszcze przed wizytą w szkółce jest wstępna selekcja gatunków w literaturze, a w szczególności fachowej jak np. Katalog Roślin rekomendowany przez Związek Szkółkarzy Polskich (już wkrótce dostępne nowe wydanie na www.zielentozycie.pl/wydawnictwa) lub w wersji online https://e-katalogroslin.pl/. Katalog Roślin to praktyczne źródło informacji o polecanych roślinach, dostępnych w Polsce.
W katalogu przy każdej roślinie zamieszczone są zdjęcie, grafika docelowego pokroju danej rośliny w proporcji do człowieka czy zwierzęcia, pomocne ikony ułatwiające dobór stanowiskowy oraz nowość - kod QR łączący z wersją online.
O roślinach można także posłuchać podczas codziennych czynności. Podcasty STUDIO ZIELEŃ TO ŻYCIE to nowy cykl rozmów o zieleni i roślinach jako kontynuacja tematów podejmowanych podczas corocznych Targów ZIELEŃ TO ŻYCIE. Cenną wiedzą dzielą się producenci roślin, ogrodnicy, architekci krajobrazu.
Warto posłuchać:
Pozostałe filmy dostępne na https://www.youtube.com/@ZIELENTOZYCIE/podcasts.
Balkonowe inspiracje prosto z Londynu
Kategorię ogrodów pokazowych - balkonowych i w pojemnikach zorganizowano już po raz trzeci na majowej wystawie Chelsea Flower Show w Londynie. Kilka z tegorocznych ogrodów pokazowych jest z pewnością wartych uwagi.
Najlepiej oceniony przez publiczność "Raines Repurposed", w którym inspiracją były nieużywane budynki gospodarcze i znalezione w nich materiały - fragmenty ściętych drzew, siedziska i ręcznie robione płytki podłogowe.
"The Ecotherapy Garden" kładzie nacisk na bliskość człowieka do terapeutycznej mocy natury. Rolę gra tu woda oraz wykorzystanie materiału przyszłości - hypertufy jako substytutu naturalnego tufu (powoli wytrącanej skały wapiennej) z użyciem włókna kokosowego zamiast tradycyjnie używanego torfu.
"mgr Changing Tides Garden" to nadmorski ogród, inspirowany żwirowymi plażami Wielkiej Brytanii. W głazach ręcznie wyrzeźbiono wgłębienia dla wytrzymałej, morskiej roślinności. Drewno z odzysku, zardzewiałe stalowe detale to podstawowe materiały tworzące formę falochronu.
Mała przestrzeń - duże pole do działania i to coraz bliżej natury
Ogrody na balkonach i tarasach mają dawać przestrzeń do różnych form odpoczynku, a czasem realizacji hobby.
Przestrzeganie podstawowych zasad projektowania i wskazówek dotyczących aranżacji ogrodów na balkonie jak: zapewnienie bezpieczeństwa sąsiadom, umiejscawianie ciężkich przedmiotów i pojemników blisko ścian nośnych i filarów, sprawdzenie nośności stropu, zabezpieczenie przed wiatrem to podstawy.
W zakresie roślinnym właściwy dobór i zapewnienie odpowiednich warunków i niezbędnej pielęgnacji dla roślin warunkuje ich zdrowy rozwój.
Zrównoważone podejście to konieczność - w co wpisują się odzysk starych przedmiotów i materiałów, lokalne rzemiosło, wykorzystanie naturalnych materiałów. To także dbałość o różnorodność biologiczną, zaproszenie "dzikości", gospodarka obiegiem wody jako ważne aspekty świadomego projektowania tej niewielkiej przestrzeni.
Przy zachowaniu powyższych zasad i sięganiu po dobre źródła wiedzy jak Katalog roślin, ta dodatkowa przestrzeń do życia może stać się wymarzoną enklawą natury tuż za... drzwiami balkonowymi.
Wszystkie ogrody pokazowe można zobaczyć tu, także tam znaleźć zestawienia roślin: https://www.rhs.org.uk/shows-events/rhs-chelsea-flower-show/gardens
Na zdjęciu otwierającym: Ogród pokazowy "Raines Repurposed" projektu Thomasa Clark’a to według publiczności najlepszy balkonowy ogród pokazowy tegorocznej, londyńskiej wystawy Chelsea Flower Show.
Tekst:
Oktawia Wasielewska
dyplomowana projektantka ogrodów
Certyfikowana specjalistka terenów zieleni
Członkini Zarządu SAK
Zdjęcia:
Oktawia Wasielewska; wszystkie zdjęcia pochodzą z wystawy Chelsea Flower Show, Londyn, maj 2024.
Dodaj komentarz