Gruntowe pompy ciepła. Inwestycja w przyszłość, która opłaca się już teraz

Polska na fali wzrostu - gruntowe pompy ciepła w europejskim rankingu

Choć temat gruntowych pomp ciepła nie dominuje w mediach, Polska osiąga w tej dziedzinie imponujące wyniki. Według danych Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), w 2023 roku nasz kraj zajął 5. miejsce w Europie pod względem liczby sprzedanych urządzeń.

Do końca 2024 roku liczba działających instalacji wzrosła do około 92 tysięcy, plasując Polskę na 8. miejscu w europejskim zestawieniu EGEC (European Geothermal Energy Council). To silny sygnał, że pomimo wyzwań w sektorze budowlanym, technologia ta konsekwentnie zyskuje na znaczeniu.

Dlaczego gruntowe pompy ciepła to synonim efektywności?

Gruntowe pompy ciepła wyróżniają się najwyższą efektywnością energetyczną i stabilnością działania, co czyni je jedną z najbardziej przyszłościowych technologii ogrzewania i chłodzenia.

• Stabilność niezależna od pogody: wykorzystują one stałą temperaturę gruntu, dzięki czemu ich wydajność nie spada podczas mrozów, jak ma to miejsce w przypadku pomp powietrznych. Zapewniają stabilne ogrzewanie przez cały rok.
• Rekordowo wysoki SCOP: współczynnik sezonowej efektywności (SCOP) dla gruntowych pomp ciepła typowo mieści się w zakresie 4,3–5,0. Oznacza to, że z każdej 1 kWh energii elektrycznej generują od 4,3 do 5,0 kWh energii cieplnej. Przekłada się to na najniższe koszty eksploatacji spośród wszystkich systemów grzewczych, co znacząco przyspiesza zwrot z inwestycji.
• Długoterminowa niezawodność: sama pompa ciepła działa bezawaryjnie przez 25–30 lat, natomiast dolne źródło (gruntowy wymiennik ciepła) ma żywotność przekraczającą 50 lat, co czyni tę inwestycję niezwykle trwałą.
• Pasywne chłodzenie: wiele gruntowych pomp ciepła oferuje funkcję tzw. free coolingu, czyli chłodzenia pasywnego. System pobiera chłód z ziemi bez użycia sprężarki, co jest niemal bezkosztowe. Dodatkowo proces ten regeneruje grunt, zwiększając efektywność całego systemu w kolejnych sezonach grzewczych.
• Współpraca z OZE: gruntowe pompy ciepła idealnie współpracują z instalacjami fotowoltaicznymi (PV), inteligentnymi systemami zarządzania energią oraz magazynami ciepła, tworząc zeroemisyjny i samowystarczalny system energetyczny w domu.

Od domów jednorodzinnych po ciepłownie przyszłości

Gruntowe pompy ciepła to technologia o szerokim spektrum zastosowań, która sprawdza się zarówno w sektorze mieszkalnym, jak i w przemyśle.

• Budownictwo mieszkaniowe: aż 80% instalacji w Polsce realizowanych jest w domach jednorodzinnych, gdzie inwestorzy cenią sobie energooszczędność, stabilność i możliwość bezkosztowego chłodzenia latem.
• Sektor komercyjny i przemysłowy: rośnie zainteresowanie dużymi instalacjami w biurowcach, halach produkcyjnych i magazynach. Systemy o mocy powyżej 20 kW stanowią już 70% łącznej mocy grzewczej, potwierdzając, że technologia ta doskonale radzi sobie z dużymi wymaganiami energetycznymi.
• Ciepłownictwo systemowe: gruntowe pompy ciepła odgrywają kluczową rolę w nowoczesnych, niskotemperaturowych sieciach ciepłowniczych IV i V generacji. W połączeniu z sezonowymi magazynami ciepła mogą lokalnie i bezemisyjnie ogrzewać całe osiedla.

Wyzwania na drodze do powszechności

Mimo licznych zalet, rozwój rynku gruntowych pomp ciepła w Polsce napotyka na pewne bariery, które spowalniają jego upowszechnienie.

• Wysokie koszty początkowe: koszt instalacji, zwłaszcza odwiertów, jest wyższy niż w przypadku pomp powietrznych (od 60 do 120 tys. zł). Choć perspektywa zwrotu jest bardzo dobra, wysoki próg wejścia stanowi barierę dla wielu inwestorów. Sytuację poprawiają rządowe dofinansowania, takie jak programy „Moje Ciepło” czy „Czyste Powietrze”.
• Problemy proceduralne: brak cyfryzacji w procedurach geologicznych, długotrwały proces uzyskiwania pozwoleń i niejednolita interpretacja stawek VAT zniechęcają potencjalnych inwestorów.
• Brak edukacji: wiele osób wciąż myli pompy gruntowe z powietrznymi lub nie ma świadomości ich długoterminowych korzyści. Potrzebna jest spójna kampania informacyjna, która rzetelnie przedstawi zalety tej technologii.

Krok w przyszłość ze spokojem

Gruntowe pompy ciepła to cicha, lecz niezwykle wydajna technologia. Choć nie zyskują rozgłosu, to ich efekty są widoczne: niższe rachunki, stabilność ogrzewania i realny wkład w dekarbonizację.

Zważywszy na dynamiczny rozwój rynku oraz strategiczne plany rządu dotyczące geotermii, najbliższe lata będą dla tej technologii przełomowe.

Warto postawić na nią już dziś i skorzystać z jej potencjału, zanim stanie się powszechnym standardem.

Źródło i zdjęcia: BDR Thermea, marka De Dietrich.