Sezon letni tuż, tuż. Oprócz pięknej pogody lato z przynosi też burze. W związku ze zmianami klimatu - coraz gwałtowniejsze. Na jakie niebezpieczeństwa podczas burzy narażony jest dom i jego mieszkańcy? W jaki sposób można zapobiec skutkom gwałtownych zjawisk pogodowych?
Data publikacji: 2025-03-20
Data aktualizacji: 2025-03-20
Prawo budowlane wymaga, aby każdy budynek mieszkalny, którego powierzchnia przekracza 500 m2, lub którego wysokość przekracza 15 m, wyposażony był w instalację odgromową zabezpieczającą go przed pożarem i zniszczeniem instalacji elektrycznej. Składa się ona z takich elementów jak:
Zwody - najwyższe punkty instalacji, zainstalowane na dachach. Ich zadaniem jest przechwycenie pioruna.
Przewody odprowadzające - druty, które montuje się na elewacji budynku, łączące zwody z uziomem.
Uziom - wykonany z odpornego na korozję metalu i umieszczony po ziemią drut. Jego zadaniem jest przejęcie ładunku elektrycznego i przekazanie go do gruntu w celu rozproszenia.
Czy aparatura zabezpieczająca chroni instalację przed uderzeniem pioruna?
Rolą aparatury zabezpieczającej, czyli: rozłączników, wyłączników, ograniczników mocy i ograniczników przepięć nie jest bezpośrednia ochrona przed skutkami uderzenia pioruna. Piorun jest tak gwałtownym zjawiskiem (trwa tylko milisekundy), że urządzenia te mogą zadziałać zbyt wolno, aby zapobiec spowodowanych szkodom wywołanym jego uderzeniem. Aparatura zabezpieczająca ma za zadanie zabezpieczenie instalacji przed przepięciami i nadmiernymi obciążeniami w instalacji elektrycznej, które mogą być jego następstwem. Wykrywa ona nadmierny przepływ prądu w instalacji domowej i odcina zasilanie, aby chronić podłączone do niej urządzenia.
Ograniczniki przepięć po wykryciu zbyt wysokiego napięcia przekierowują nadmiar prądu do ziemi. Dzięki temu nie dociera on do urządzeń, które mógłby uszkodzić. Należy mieć na uwadze, że w przypadku uderzenia pioruna moc trafiająca do instalacji elektrycznej jest olbrzymia - może być zbyt duża, aby ogranicznik wystarczył. Ograniczniki przepięć są najważniejszym elementem chroniącymi urządzenia domowe przed skutkami uderzenia pioruna.
Wyłączniki nadprądowe (czyli ochronniki obwodów) służą do ochrony przed zwarciami i przeciążeniami w domowej instalacji elektrycznej wyłączając zasilanie po wykryciu takiego zjawiska. W przypadku przepięcia wywołanego uderzeniem pioruna ich zadaniem jest zminimalizowanie ryzyka uszkodzenia instalacji podczas przepływu nadmiernego prądu.
Rozłączniki odłączają zasilanie i są przydatne podczas prac konserwacyjnych czy napraw instalacji elektrycznej. Nie pełnią żadnej roli w ochronie odgromowej.
Ograniczniki mocy są jednym z elementów systemu ochrony przed przepięciami będącymi wtórnymi skutkami uderzeń piorunów. Zabezpieczają instalację elektryczną przed przekroczeniem dopuszczalnego poziomu mocy.
Czy listwy przeciwprzepięciowe wystarczą do zapewnienia ochrony urządzeń podłączonych do sieci przed skutkami uderzenia pioruna?
Zabezpieczenie przepięciowe, czyli popularna listwa przeciwprzepięciowa chroni przed nagłymi wzrostami napięcia, gdy piorun uderzy w linię energetyczną (są to tzw. przepięcia indukowane). Sama listwa, czyli ochronnik typu D nie wystarczy do skutecznego zabezpieczenia instalacji. Powinny poprzedzać ją inne ochronniki typu A, B, C - instalowane w rozdzielnicy i na słupie. Ograniczniki przepięć, w które wyposażona jest listwa, rejestrują i tonują skoki napięcia, które mogą uszkodzić urządzenia podłączone do domowej sieci elektrycznej. Na nagłe zmiany napięcia szczególnie czuła jest elektronika, czyli:
komputery,
laptopy,
telewizory,
modemy,
routery,
ładujące się telefony i tablety,
sprzęt muzyczny,
kino domowe,
wszelkie sprzęty AGD wyposażone w moduły elektroniczne - np. lodówki z ekranem.
Ponieważ uderzenie pioruna niesie ze sobą energię rzędu od kilku setek milionów do nawet 5 miliardów dżuli - w momencie uderzenia pioruna natężenie prądu jest tysiące razy większe niż zwykle. Najlepsze zabezpieczenie przepięciowe nie da rady w zderzeniu z taką energią. Choć szanse na to, że piorun uderzy właśnie w nasz dom są znikome to kluczowym zabezpieczeniem jest piorunochron. Listwa przeciwprzepięciowa „ratuje” urządzenia elektryczne przed uszkodzeniem przede wszystkim w przypadku znacznie częściej spotykanych problemów z napięciem w instalacji elektrycznej i przeciążeniem sieci powodujących niestabilność napięcia. Listwę przeciwprzepięciową należy więc traktować jak codzienną, standardową ochronę urządzeń elektronicznych a nie zabezpieczenie ich przed skutkami burzy. Aby zapewnić cennym sprzętom pełne bezpieczeństwo w trakcie gwałtownych wyładowań atmosferycznych - najlepiej jest całkiem wyłączyć je gniazdka.
Czy w trakcie burzy można brać kąpiel?
Zadaniem instalacji odgromowej jest przechwycenie pioruna i odprowadzenie go do ziemi. Piorunochron nie ma jednak żadnego wpływu na to, że w przypadku uderzenia pioruna w okolicy domu - woda w rurach może przewodzić prąd. W takiej sytuacji biorąc prysznic, myjąc ręce, czy zmywając - niestety możemy zostać porażeni prądem.
Czy instalacja fotowoltaiczna ściąga pioruny?
Instalacja fotowoltaiczna nie przyciąga piorunów, jednak ponieważ jest montowana na dachach - może stać się najwyżej umieszczonym elementem, w który może uderzyć piorun. Stąd należy objąć ją instalacją odgromową. Warto wziąć też pod uwagę ryzyko uszkodzenia fotowoltaiki w wyniku przepięć indukowanych - gdy piorun uderzy w okolicy domu. Profesjonalnie wykonana instalacja fotowoltaiczna wyposażona jest w ograniczniki przepięć, za pomocą których nadmierne napięcie elektryczne powstałe w wyniku uderzenia pioruna w okolicy jest rozładowywane.
Istotnym zagrożeniem dla instalacji fotowoltaicznej w czasie burzy jest grad. Dopuszczone do sprzedaży panele fotowoltaiczne powinny spełniać określone normy, zgodnie z którymi powinny wytrzymać uderzenia gradu o średnicy do 2,5 cm, spadają z prędkością ponad 80 km/h, choć wielu ich producentów oferuje panele o wyższej wytrzymałości.
Czy inteligentny dom jest odporny na burzę?
Systemy typu inteligentny dom mogą pomóc uniknąć wielu uszkodzeń, które mogą powstać podczas burzy, choć nie w skutek uderzenia pioruna. Za pomocą tych rozwiązań i w oparciu o prognozę pogody lub na podstawie odczytów z czujników wilgoci czy wiatru, można automatycznie zlecić np. zamknięcie okien czy zasunięcie rolet. Zamknięcie okien pozwala uchronić się przed zalaniem, zaś opuszczenie rolet zabezpiecza szyby przed gradobiciem, lub uszkodzeniem szyby w czasie silnego wiatru przez gałęzie drzew, czy inne przedmioty poderwane przez wichurę. Dodatkowo - systemy typu inteligentny dom monitorują napięcie prądu w domowej instalacji i w razie jego niestabilności, która może zagrażać urządzeniom elektronicznym - wyłącza zasilanie, aby nie dopuścić do uszkodzenia takich sprzętów.
Instalacja odgromowa - czy jest niezbędna?
Rozwiązania stosowane w nowoczesnym budownictwie potrafią niwelować skutki uderzeń piorunów w pobliżu domu. Należy jednak pamiętać, że wyładowania atmosferyczne mają ogromną siłę, przez co są nieprzewidywalne. Instalacja odgromowe jest podstawowym zabezpieczeniem chroniącym dom od najgorszych skutków burzy. Warto więc zastosować ja także w tych budynkach, co do których prawo budowlane nie nakazuje ich montażu.
Skomentuj
