Płytki ceramiczne to jeden z najpopularniejszych materiałów stosowanych do wykańczania ścian i podłóg. Trwałość i estetyka wykonanej z nich nawierzchni w dużej mierze zależy od prawidłowego ułożenia.
Płytki ceramiczne dostępne są w niezliczonej gamie wzorów, kolorów i kształtów. Mają różne klasy jakości, odporności na ścieranie i antypoślizgowości. Można je dopasować do każdego wnętrza, choć najchętniej wykorzystywane są do wykańczania ścian i podłóg w pomieszczeniach narażonych na wilgoć - w łazienkach, kuchniach i pralniach. Są bowiem odporne nawet na długotrwałe zawilgocenie, a ponadto łatwe do utrzymania w czystości. Bardzo dobrze sprawdzają się też w intensywnie eksploatowanych miejscach, takich jak korytarze. Obecnie ich widok nie dziwi nawet w eleganckich salonach.
Płytki można układać na stabilnych podłożach, które nie ulegają odkształceniu pod obciążeniem, takich jak beton konstrukcyjny, jastrych podłogowy, surowe tynki cementowo-wapienne, płyty g-k zamontowane na sztywnym stelażu czy płyty OSB (o grubości min. 25 mm na sztywnym podłożu). Dopuszcza się też ułożenie ich na starej warstwie płytek, o ile podłoże jest w miarę równe i nie odstaje od podłogi lub muru.
Jeżeli zdecydujemy się na samodzielne układanie, powinniśmy przygotować niezbędne narzędzia, czyli miarkę, poziomicę i metalową łatę. Potrzebna będzie też szpachelka i zębata paca, o zębach dobranych do wielkości płytek i rodzaju kleju (większe formaty wymagają użycia pacy o grubym uzębieniu, a do zapraw upłynnionych potrzebna będzie paca z zębami zaokrąglonymi). Nie obędzie się bez wiertarki z mieszadłem, pozwalającej na wygodne mieszanie zaprawy z wodą. Kolejne narzędzia to krajak do płytek, szlifierka kątowa z odpowiednią tarczą, obcęgi do łamania elementów i młotek gumowy. Do nakładania fugi potrzebna zaś będzie gumowa rakla i gąbka.
Jeśli chodzi o materiały - najważniejsze są oczywiście płytki, dobrane w zależności od warunków użytkowania. Dostosowana do nich (ale też do rodzaju podłoża, a także wielkości i materiału, z jakiego wykonane są płytki) musi być zaprawa klejowa. Jej właściwy dobór decyduje o trwałości zamocowania płytek. Do wyboru są zaprawy zwykłe i elastyczne. Te drugie przeznaczone są na ogrzewanie podłogowe i do tzw. trudnych podłoży (stare płytki, płyty g-k i drewnopochodne, powierzchnie zewnętrzne itp.).
Niezbędna będzie też zaprawa do fug o odpowiedniej kolorystyce i grubości spoin. Do zapewnienia równych odstępów między płytkami warto użyć krzyżaków. Do układania płytek z przesunięciem używa się tzw. tetek, a do poziomowania - specjalnych klinów i poziomicy. Aby wykończyć nawierzchnię, należy zaopatrzyć się w listwy brzegowe, narożniki itp. Często potrzebny okazuje się także silikon, najlepiej dobrany kolorystycznie do fug. Przygotowanie powierzchni może wymagać zastosowania preparatu gruntującego oraz hydroizolacji.
Uwaga! Dobierając materiały warto dokładnie zapoznać się przynajmniej z ich etykietami i informacjami umieszczonymi na opakowaniu. Znajdziemy tam informacje o zakresie zastosowania, warunkach, sposobie aplikacji itp. Producenci informują też np. o wydajności kleju. W praktyce zużycie materiałów bywa często znacznie większe, co należy uwzględnić podczas zakupów.
Przed rozpoczęciem prac należy dokładnie obmierzyć powierzchnię, aby ustalić układ i rozmieszczenie płytek. Dzięki temu nie trzeba będzie uzupełniać jej nieestetycznymi, zbyt wąskimi dociętymi fragmentami. Ułożone na brzegach i w narożnikach płytki nie powinny być węższe niż połowa ich wymiaru. Najłatwiej mocuje się elementy w równoległych rzędach, nieco trudniej z przesunięciem kolejnych rzędów, najtrudniej - w układzie karo, w którym powstaje też najwięcej odpadków (ok. 15%).
Rozplanowanie musi uwzględniać fugi. Ich szerokość uzależniona jest od wielkości płytek i miejsca ich ułożenia. Szersze fugi stosuje się w przypadku elementów narażonych na duże zmiany temperatury (np. układanych na zewnątrz lub na ogrzewaniu podłogowym).
Aby ułatwić sobie późniejszy montaż, płytki można ułożyć na podłodze „na sucho”, ewentualnie dokładnie rozrysować ich rozmieszczenie na kartce papieru.
Kolejnym krokiem jest przygotowanie powierzchni. Powinna być ona odkurzona, odplamiona i pozbawiona słabo przylegających powłok. Dopuszczalne nierówności podłoża zależą od rodzaju kleju - zazwyczaj jest to nie więcej niż 2 mm. W dołączonej do niego instrukcji znajdziemy informację na temat przygotowania podłoża. Przykładowo płyty g-k należy zagruntować, a płyty OSB i inne drewnopochodne zeszlifować papierem, a następnie bardzo dokładnie oczyścić. Najlepiej zastosować specjalny grunt zwiększający przyczepność i klej o bardzo dużej elastyczności i przyczepności. Na takich podłożach lepiej niż cementowe sprawdzają się kleje poliuretanowe.
Jeżeli płytki będą układane na większej powierzchni, do kontroli ich równego położenia nie wystarczy poziomica albo łata - należy utworzyć pasy kierunkowe. Wykonuje się je z czasowo zamocowanych do podłoża listew tynkarskich albo pasków płytek. Przytwierdza się je w odstępach co 1,5-2 m, dokładnie w pionie lub poziomie. Ich powierzchnia powinna odstawać od podłoża na grubość płytki, plus warstwa zaprawy klejowej. Pasy kierunkowe usuwa się po ułożeniu w pobliżu płytek - te służą następnie jako baza do kontroli prawidłowego ułożenia następnych.
Choć nawierzchnie z płytek świetnie sprawdzają się w pomieszczeniach narażonych na zawilgocenie, trzeba pamiętać, że nie są one wodoszczelne. W warunkach długotrwałego zamoknięcia przez fugi może przenikać wilgoć. Dlatego w strefie prysznica i wanny niezbędna jest izolacja przeciwwodna. Używa się jej też na podłożach drewnopochodnych i płytach g-k.
Do jej aplikowania można przystąpić po zagruntowaniu podłoża. W sprzedaży dostępne są specjalne powłoki, tzw. płynne folie, które nanosi się pędzlem w 2-3 warstwach. Ważnym elementem jest taśma uszczelniająca, którą wkleja się w narożach i na styku ściany z podłogą. Powstaje w ten sposób szczelna warstwa ochronna, zabezpieczająca podłoże przed przeciekami.
Zaleca się, aby do klejenia płytek w takich warunkach użyć zaprawy elastycznej, a do fugowania - spoiny o takich samych właściwościach.
Układanie zaczyna się od ustalenia poziomu bazowego płytek. Może nim być listwa startowa zamocowana na wymaganej wysokości albo podłoga. W tym drugim przypadku trzeba sprawdzić, czy na całej długości ściany utrzymuje ona poziom. Jeśli nie, płytki trzeba rozplanować tak, aby ostatni rząd nad podłogą można było przyciąć uwzględniając jej krzywiznę. Na wysokości pierwszej fugi nad tym rzędem warto tymczasowo przykołkować do ściany listwę. Płytki układamy wtedy od listwy ku górze, a najniższy docinany rząd uzupełniamy jako ostatni (po zdjęciu listwy).
Kolejny krok to aplikacja na ścianę zaprawy klejowej gładką stroną pacy i rozprowadzanie jej stroną zębatą. Po przyłożeniu płytki do warstwy kleju należy ją lekko docisnąć do podłoża. Po sprawdzeniu poziomicą pionowego ustawienia lica płytki i łatą równego ustawienia względem pasa kierunkowego można dokonać korekty jej położenia. W ten sam sposób w pasach poziomych mocuje się kolejne płytki. Równe odległości między nimi najłatwiej uzyskać stosując krzyżaki dystansowe.
Do docinania elementów (w narożach, przy drzwiach czy przy zamontowanym wyposażeniu) służy wspomniany krajak do płytek, a do łamania - specjalne obcęgi. Fragmenty płytek można docinać szlifierką, natomiast okrągłe otwory wykonuje się przy użyciu wiertarki z zamontowaną w uchwycie otwornicą. Jeżeli planujemy ułożyć więcej płytek, warto dokupić choćby najprostszą elektryczną piłę stołową do cięcia płytek. Wszystkie te czynności trzeba robić delikatnie, licząc się jednak ze stratami. Najtrudniejszy w obróbce, ze względu na swą twardość, jest gres. Natomiast gładkie płytki z glazury i terakoty można dość łatwo przełamywać po wstępnym zarysowaniu.
Następny etap to fugowanie, które wykonuje się po związaniu zaprawy klejowej (po 1-2 dniach). Spoiny pomiędzy płytkami powinny być oczyszczone z resztek kleju. Zaprawę fugujacą wciska się w nie raklą, a następnie nadmiar ściąga się z powierzchni. Po wstępnym stwardnieniu fugi trzeba wygładzić zwilżoną gąbką i poczekać do ostatecznego związania. Dopiero potem można wyczyścić powierzchnię.
Połączenia ścian i podłóg najlepiej jest już na etapie układania płytek wykończyć odpowiednimi listwami z tworzywa sztucznego lub aluminium. Ewentualnie te szczeliny wypełnia się silikonem sanitarnym. Silikonem wypełnia się też okolice rur i armatury.
Ponieważ po świeżo ułożonych płytkach nie wolno chodzić, układanie na podłodze należy zacząć od rzędu oddalonego od wejścia do pomieszczenia. Aplikacja zaprawy klejowej wygląda tak samo, jak w przypadku układania okładziny ściennej. Również w tym przypadku po wklejeniu każdego elementu należy sprawdzić, czy jest równo położony i ewentualnie skorygować go, np. za pomocą gumowego młotka.
Aby uzyskać równe podłoże i spoinę, prace można prowadzić przy użyciu specjalnych klipsów o przekroju "T", które umieszcza się w zaprawie klejowej pomiędzy płytkami. Po ułożeniu obok siebie dwóch elementów, w otworach w klipsach umieszcza się klin poziomujący, który wyrównuje sąsiadujące ze sobą płytki. Klips wyciąga się ze spoin po związaniu zaprawy.
Nieco inaczej układa się płytki na zewnątrz domu, np. na tarasie. Aby nie dopuścić do powstania w podłożu pustych przestrzeni, w których może się gromadzić woda (po zamarznięciu zwiększa swoją objętość, co może prowadzić do uszkodzenia posadzki), elastyczną zaprawę klejową nakłada się zarówno na podłoże, jak i na płytki.
Ważnym elementem na tarasie, ale też w posadzkach ceramicznych układanych na ogrzewaniu podłogowym, są dylatacje o szerokości ok. 1 cm, które kompensują wahania temperatury. Powinny dzielić powierzchnię tarasu lub posadzki na pola o długości boku 3-4 m. Wypełnia się je masą silikonową albo przykrywa listwami maskującymi.
Norbert Skupiński
fot. otwierająca: AS
2
