Odzież robocza w pracy - kiedy pracodawca musi ją zapewnić?

Podstawy prawne obowiązku zapewnienia odzieży roboczej

Kwestie odzieży roboczej i ochronnej reguluje art. 237[7] Kodeksu pracy. Przepis nie zawiera katalogu stanowisk, na których pracodawca musi nieodpłatnie zapewnić ubrania i obuwie do pracy. Zamiast tego wskazuje ogólne zasady, którymi pracodawca powinien się kierować, ustalając, kiedy pracownik ma obowiązek używać odzieży roboczej oraz jak należy ją właściwie użytkować.

Kodeks pracy art. 237[7] § 1 – co mówi prawo?

W świetle przepisów Kodeksu pracy, odzież robocza musi zostać zapewniona pracownikom w przypadku, gdy:

• ich własna odzież może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu
• zobowiązują do tego wymagania technologiczne, sanitarne lub przepisy BHP

Odzież robocza dla pracowników musi spełniać wymagania określone w Polskich Normach.

Różnica między odzieżą roboczą a ochronną

Odzież robocza służy wygodzie i schludnemu wyglądowi pracownika oraz chroni prywatne ubrania przed zabrudzeniem i zniszczeniem. Odzież ochronna to natomiast element środków ochrony indywidualnej – ma zabezpieczać przed konkretnymi zagrożeniami występującymi na danym stanowisku, takimi jak substancje chemiczne, promieniowanie, wysoka temperatura, skrajne warunki pogodowe czy urazy mechaniczne. W takich środowiskach konieczne bywa również specjalistyczne obuwie bezpieczne, dobrane do poziomu ryzyka i zgodne z odpowiednią klasą bezpieczeństwa.

Polskie Normy i certyfikaty odzieży roboczej

Odzież wydawana pracownikom musi odpowiadać konkretnym wymaganiom jakościowym i użytkowym, opisanym w Polskich Normach. W przypadku odzieży roboczej punktem odniesienia jest PN-P-84525:1998, natomiast odzież ochronną określa PN-EN ISO 13688:2013-12. Normy te precyzują kluczowe wymiary, zasady wykonania i technologię konfekcjonowania, a także właściwości materiałów oraz niezbędne dodatki i oznaczenia. Dzięki nim łatwiej dobrać ubrania, które spełniają wymagania BHP i realia pracy na danym stanowisku.

Alternatywy dla zapewnienia odzieży roboczej

Zgodnie z Kodeksem pracy odzież robocza powinna być zapewniona pracownikowi nieodpłatnie. Przepisy nie wskazują sztywnego terminu wymiany – decyduje rzeczywiste zużycie. W praktyce należy wymienić spodnie, koszulki czy bluzy, gdy zostały wyraźnie wyeksploatowane i utraciły swoje właściwości użytkowe albo estetykę, która pozwala pracownikowi godnie reprezentować firmę.

Ekwiwalent za odzież roboczą – kiedy się należy?

Pracodawca może wskazać stanowiska, na których pracownicy korzystają z własnej odzieży i obuwia roboczego, pod warunkiem, że spełniają one wymogi BHP. W takiej sytuacji przysługuje ekwiwalent pieniężny. Jego wysokość powinna odzwierciedlać aktualne ceny rynkowe odpowiednich elementów garderoby – np. spodni, kurtek czy bluz roboczych.

Zgoda pracownika na używanie własnej odzieży roboczej

Korzystanie z własnej odzieży w pracy wymaga zgody pracownika – wystarczy ustne oświadczenie. Trzeba jednak pamiętać, że są sytuacje, w których takie rozwiązanie jest niedopuszczalne.

Pracownik nie może używać prywatnych ubrań jako roboczych na stanowiskach:

• związanych z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych,
• gdzie praca wiąże się z intensywnym brudzeniem lub skażeniem odzieży i obuwia środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub biologicznie zakaźnymi materiałami.

Czy pracownik może sam kupić odzież roboczą? Tak. Prawo na to pozwala, a dodatkowym atutem jest lepsze dopasowanie i możliwość wyboru rozwiązań odpowiadających indywidualnym potrzebom.

Obowiązki pracodawcy związane z odzieżą roboczą

Na samym zakupie odzieży i obuwia roboczego odpowiedzialność pracodawcy się nie kończy. Powinien on przeszkolić pracowników z zasad właściwego korzystania ze środków ochrony indywidualnej i jasno wskazać sytuacje, w których ich stosowanie jest obowiązkowe. Dobrą praktyką jest ujęcie tych reguł w regulaminie pracy, aby każdy wiedział, kiedy i jak używać przydzielonych elementów oraz jakie są zasady ich konserwacji i wymiany.

Pranie odzieży roboczej – kto ponosi odpowiedzialność?

Za utrzymanie czystości odzieży roboczej odpowiada w pierwszej kolejności pracodawca. Gdy nie ma możliwości zorganizowania prania po swojej stronie, może powierzyć to zadanie pracownikowi. W takim przypadku zatrudnionemu przysługuje ekwiwalent za pranie własnych ubrań. Przepisy nie wskazują konkretnej kwoty – wysokość świadczenia strony powinny ustalić wspólnie.

Zakaz prania skażonej odzieży przez pracownika

Jeśli podczas pracy dojdzie do skażenia odzieży środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub biologicznie zakaźnymi, samodzielne pranie w domu jest niedopuszczalne.

Miejsca przechowywania skażonej odzieży

W przypadku odzieży skażonej pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie, wydzielone miejsce przechowywania. Takie ubrania wymagają specjalistycznych metod czyszczenia, dezynfekcji czy odpylania, a po zakończeniu użytkowania muszą być prawidłowo zutylizowane.

---

Ochrona ciała w pracy to istotny element BHP. W wielu firmach przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek dostarczenia odzieży roboczej. Gdy pojawiają się zagrożenia dla zdrowia i życia, konieczna jest odzież ochronna. W większości sytuacji pracownik może sam kupić i prać swoje ubrania robocze – przysługuje mu za to ekwiwalent pieniężny. Dbanie o jakościową odzież i obuwie to nie tylko obowiązek, ale i warunek dobrych relacji oraz efektywnej pracy całego zespołu.

źródło i zdjęcie: Högert Technik

opracowanie: Anna Chrystyna