Skąd się bierze Legionella?

Naturalne środowisko Legionelli

Bakterie Legionelli są powszechne w przyrodzie, zwłaszcza w jeziorach, rzekach i zbiornikach wodnych, gdzie występują w niewielkich, nieszkodliwych ilościach. Problem pojawia się, gdy bakterie te przedostają się do sztucznych systemów wodnych i trafiają na sprzyjające warunki do rozmnażania.

W systemach wodociągowych mogą one tworzyć biofilm, czyli warstwę mikroorganizmów przylegającą do ścianek rur, który chroni bakterie przed działaniem środków chemicznych i umożliwia im szybki rozwój. Z tego względu, sztuczne systemy wodne, w których woda może dłużej stać, są idealnym miejscem do rozmnażania się Legionelli.

Czynniki sprzyjające rozwojowi Legionelli

Legionella rozwija się w specyficznych warunkach, a kilka czynników znacząco zwiększa ryzyko jej pojawienia się i namnażania w instalacjach wodnych. Legionella najlepiej rozwija się w temperaturach od 25°C do 45°C. Jest to typowy zakres temperatur spotykany w systemach ciepłej wody użytkowej (CWU).

W wodzie o temperaturze powyżej 60°C bakterie giną, dlatego utrzymywanie odpowiedniej temperatury w instalacjach ciepłej wody jest kluczowe dla zapobiegania ich rozwojowi. Zastój wody, zwłaszcza w nieużywanych rurach, zbiornikach buforowych czy kranach, sprzyja rozwojowi biofilmu, w którym bakterie Legionelli mogą się namnażać.

Im dłużej woda stoi w systemie, tym większe ryzyko ich pojawienia się. Wiąże się to także z powstawaniem osadu, kamienia kotłowego oraz innych zanieczyszczeń osadzających się na ściankach rur i zbiorników. Stanowią one doskonałe środowisko dla rozwoju biofilmu, w którym Legionella może się rozwijać.

Brak regularnej konserwacji instalacji, zaniedbanie czyszczenia i dezynfekcji zbiorników czy zaniedbanie monitoringu jakości wody, zwiększają ryzyko pojawienia się Legionelli. Ważnym czynnikiem jest także niewłaściwe projektowanie instalacji, które może prowadzić do stagnacji wody.

Jak Legionella trafia do człowieka?

Bakterie Legionelli mogą wywołać u ludzi chorobę znaną jako legioneloza, której najpoważniejszą postacią jest legionellozowe zapalenie płuc. Do zakażenia dochodzi głównie poprzez wdychanie mikroskopijnych kropelek wody, które zawierają bakterie.

Mogą one pochodzić z aerozoli tworzonych w trakcie korzystania z pryszniców, klimatyzatorów, basenów, jacuzzi, czy nawet fontann. Szczególnie narażone są osoby starsze, z obniżoną odpornością, palacze oraz osoby cierpiące na choroby płucne.

Gdzie Legionella występuje najczęściej?

Legionella może występować w wielu miejscach, szczególnie tam, gdzie woda jest magazynowana, podgrzewana lub krąży w systemie zamkniętym. Najczęściej spotykamy ją w instalacjach wodnych w budynkach mieszkalnych i biurowych. Zbiorniki wody ciepłej, zasobniki, a także wszelkie odgałęzienia rur, gdzie woda może dłużej zalegać, są szczególnie podatne na rozwój bakterii.

Klimatyzatory i chłodnie kominowe to kolejne źródło Legionelli. Woda wykorzystywana w tych systemach, jeżeli nie jest odpowiednio uzdatniana, może stanowić doskonałe środowisko do rozwoju bakterii.

Baseny, jacuzzi i fontanny również mogą być miejscami skażonymi tą bakterią. Woda w tych miejscach, jeśli nie jest regularnie uzdatniana i kontrolowana, może stanowić zagrożenie. Wysoka temperatura oraz ruch wody sprzyjają powstawaniu aerozoli, które są nośnikiem bakterii.

Wysokie ryzyko występowania Legionelli występuje w placówkach medycznych, gdzie systemy wodne są rozległe, a pacjenci – zwłaszcza osoby starsze lub o osłabionej odporności – są szczególnie narażeni na zakażenie.

Zapobieganie rozwojowi Legionelli

Zapobieganie Legionelli wymaga przede wszystkim odpowiedniego zarządzania instalacjami wodnymi i ich regularnej konserwacji. Istnieje kilka skutecznych metod zwalczania i zapobiegania namnażaniu się bakterii. Przede wszystkim należy utrzymać odpowiednią temperaturę wody - woda w instalacjach ciepłej wody użytkowej (CWU) powinna mieć temperaturę powyżej 60°C, co zapobiega rozwojowi bakterii.Woda zimna powinna mieć temperaturę poniżej 20°C.

W systemach wodnych powinno się stosować regularną dezynfekcję przy użyciu odpowiednich środków chemicznych, takich jak chlor, ozon lub nadtlenek wodoru. Systemy mogą być również poddawane dezynfekcji termicznej, polegającej na przepłukiwaniu instalacji gorącą wodą.

Regularne czyszczenie zbiorników wody, zasobników i odgałęzień rur to kluczowy element zapobiegania powstawaniu biofilmu, który sprzyja rozwojowi Legionelli. Ważne jest także, aby regularnie monitorować jakość wody w systemach wodnych, zwłaszcza w dużych obiektach, takich jak hotele, szpitale czy budynki biurowe. Kontrola poziomu bakterii oraz parametrów wody, takich jak temperatura i stężenie środków dezynfekcyjnych, może zapobiec namnażaniu się Legionelli.

Należy też pamiętać o eliminacji zastoju wody. Można temu zapobiec już na etapie projektowania instalacji wodnych. Dodatkowo nieużywane odcinki rur powinny być regularnie przepłukiwane lub wyłączane z użytku.

Wnioski

Legionella to bakteria, która naturalnie występuje w środowiskach wodnych, ale może stanowić poważne zagrożenie, gdy znajdzie się w sztucznych systemach wodnych, takich jak instalacje wodociągowe, klimatyzatory czy baseny.

Warunki sprzyjające rozwojowi bakterii to przede wszystkim odpowiednia temperatura, zastój wody oraz zaniedbania w konserwacji systemów wodnych. Dlatego tak ważne jest odpowiednie zarządzanie, dezynfekcja oraz monitoring instalacji, aby zapobiec rozwojowi Legionelli i chronić zdrowie ludzi.

Autor: Damian Żabicki

źródło: Watersystem

zdjęcie: Adobe Stock

opracowanie: Anna Chrystyna