Wymiana instalacji elektrycznej - co musisz wiedzieć zanim rozpoczniesz modernizację domowej sieci

Kiedy warto wymienić instalację?

Przede wszystkim wtedy, gdy masz w domu instalację z lat 70-90, ponieważ może ona nie spełniać aktualnych norm bezpieczeństwa i nie być przygotowana na zwiększone obciążenia energetyczne, generowane przez rosnącą liczbę urządzeń elektrycznych (szczególnie tych o wysokim zapotrzebowaniu energetycznym), wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Wymiana to spory remont, ale może uchronić przed pożarem, przeciążeniem sieci i kosztownymi awariami. Przestarzała instalacja może być po prostu zagrażająca, szczególnie jeśli jest aluminiowa. Taka instalacja (typowa dla budownictwa z okresu PRL-u) szybko się przegrzewa, jest krucha i łatwo ulega uszkodzeniom. Z tych powodów może w niej dochodzić do iskrzenia i przerwania obwodu.

Instalacja elektryczna prawdopodobnie wymaga też wymiany i rozbudowy, gdy gniazdka się przegrzewają lub iskrzą, a także, gdy bezpieczniki wyłączają się przy podłączeniu kilku urządzeń, albo kiedy w domu jest za mało gniazdek i do zasilenia wszystkich potrzebnych urządzeń korzystasz z rozgałęźników i przedłużaczy.

Wskazaniem do modernizacji instalacji elektrycznej jest brak uziemienia - innymi słowy - gdy brakuje przewodu ochronnego PE. Jest on niezbędny, jeśli planujesz np. montaż pompy ciepła, wallboxa (ładowarki do samochodu elektrycznego), płyty indukcyjnej czy domową sieć komputerową.

Nowoczesna instalacja elektryczna, zgodna z obowiązującymi normami jest niezbędna, gdy planujesz korzystać w domu z urządzeń charakteryzujących się wysokim zapotrzebowaniem na prąd lub konkretnymi wymaganiami technicznymi tj. osobny obwód, uziemienie, siłę - 400V. Są to m.in.:

• kuchenka indukcyjna (osobny obwód i 3-fazowe zasilanie),
• piekarnik elektryczny (osobny obwód),
• klimatyzacja (osobny obwód i wyłącznik różnicowo-prądowy),
• bojler (osobny obwód, czasem trójfazowy),
• suszarka bębnowa (osobny obwód),
• stacja ładowania samochodów elektrycznych (osobny obwód, trójfazowa instalacja i zabezpieczenia: wyłącznik nadprądowy, wyłącznik różnicowo-prądowy, ochrona przepięciowa, uziemienie),
• sieć komputerowa (osobny obwód, ochrona przepięciowa),
• pompa ciepła (osobny obwód, trójfazowa instalacja i zabezpieczenia: wyłącznik nadprądowy, wyłącznik różnicowo-prądowy, ochrona przepięciowa, uziemienie).

Ponadto niektóre systemy i urządzenia wymagają specyficznych rozwiązań, które należy uwzględnić na etapie projektowania nowej instalacji. Wśród nich wymienić można:

• Systemy typy smart home - wymagają przemyślanego rozmieszczenia puszek, magistral i zasilania awaryjnego.
• Alarmy, systemy monitoringu czy wideodomofony - aby zagwarantować ciągłość ich działania, potrzebują stałego zasilania 12-24V z zasilacza, który musi być podłączony do sieci 230V, a także dedykowanego obwodu lub zabezpieczenia.
• Nowoczesne oświetlenie (w tym taśmy LED, taśmy, zdalnie sterowane systemy oświetlenia ze ściemniaczami, Wi-Fi i sterownikami) - także wymagają zastosowania zasilaczy 12/24V podłączonych do sieci 230V, a dodatkowo obszerniejszych puszek instalacyjnych mieszczących większą ilość dodatkowych elementów i przewodów (standardowe puszki 60/40 mm prawdopodobni będą za małe).

Modernizacja domowej sieci elektrycznej może być też efektem audytu instalacji - niektóre jej wady nie są zauważalne podczas codziennego użytkowania, ale są wykrywalne podczas profesjonalnych pomiarów. Jeśli masz starą instalację - dobrze jest zlecić elektrykowi posiadającemu aktualną wiedzę i odpowiednie kwalifikacje takie kompleksowe badanie.

Nowoczesna instalacja elektryczna - zgodna z aktualnymi normami

Jaka powinna być nowoczesna instalacja elektryczna, aby spełniać wymagania techniczne? Najważniejsze cechy nowoczesnej instalacji to:

• Miedziane przewody - aluminium nie spełnia już aktualnych norm bezpieczeństwa.
• Uziemienie (przewód PE) - obowiązkowe w nowych instalacjach (formalnie od wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).
• Wyłączniki różnicowoprądowe - chronią przed porażeniem (formalnie od wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - tzw. WT).
• Oddzielne obwody do różnych pomieszczeń i urządzeń - np. do kuchni, łazienki, pralki, pieca (formalnie od wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - tzw. WT).
• Rodzaje kabli - jakiego rodzaju kable i przewody gdzie stosować - np. YDY - czyli kabel miedziany, sztywny, w białej izolacji z PVC, przeznaczony do układania podtynkowego, jest dedykowany do zasilania gniazd lub oświetlenia wewnątrz budynku, zaś YAKY - kabel ziemny, odporny na UV i wilgoć, do układania w gruncie - służy do zasilania z zewnątrz np. oświetlenia na podjeździe przed domem. Regulacje dotyczące zastosowania poszczególnych rodzajów kabli zawarte są w kilku dokumentach. Są to m.in. :
• Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - tzw. WT
• Normy z serii PN-HD 60364 będące podstawą projektowania instalacji elektrycznych w budynkach.
• Rozporządzeniem o Wyrobach Budowlanych czyli Rozporządzenie ws. CPR (PN-EN 50575) obowiązujące od 1 lipca 2017 r.

Projekt zmodernizowanej instalacji elektrycznej

Zanim zlecisz wykonanie projektu nowej instalacji przemyśl rozmieszczenie oświetlenia wyłączników i gniazdek. Zastanów się, czy mają być pojedyncze, czy podwójne (w zależności od tego trzeba będzie dobrać odpowiedniej wielkości puszki podtynkowe i wykuć pod nie otwory. Podejmij decyzję w których miejscach zainstalowane zostaną meble i urządzenia AGD/RTV, szczególnie te, których podłączenie wymaga zastosowania kabla siłowego, czyli zasilania trójfazowego 400 V. Są to m.in.:

• Płyta indukcyjna,
• Piekarnik i płyta (w jednym urządzeniu),
• Pompa ciepła,
• Sauna elektryczna,
• Kocioł elektryczny,
• Ładowarka EV,
• Elektronarzędzia warsztatowe (nie wszystkie),

Uwzględnij w planie dodatkowe obwody, dedykowane tylko konkretnym urządzeniom (np. do piekarnika, klimatyzacji, internetu, czy alarmu). Myśl przyszłościowo i zaplanuj kilka gniazd „na zapas”. Zastanów się, czy w przyszłości nie będziesz chciał zainstalować urządzeń, którymi nie dysponujesz w tej chwili, ale być może zamontujesz je w przyszłości np. ładowarkę do samochodu elektrycznego, czy pompę ciepła. Zwłaszcza jeśli urządzenia te potrzebują oddzielnego obwodu lub obwodu siłowego - połóż przewody już teraz, aby w przyszłości nie musieć kuć, tynkować i malować ścian.

Jak rozmieścić kable i przewody - najważniejsze zasady

Aby wygodnie korzystać z włączników i gniazd należy umieścić je na właściwej wysokości- standardowo 30 cm od podłogi (gniazda), 105-120 cm od podłogi (włączniki) i zachować odpowiednie odległości od krawędzi ścian (np. 15-30 cm od sufitu i podłogi). Kable i przewody należ prowadzić wyłącznie poziomo i pionowo - nigdy po skosie (w ramach oszczędności). Dobrze jest zrobić zdjęcia kabli w ścianie przed ich zatynkowaniem. Taka „ściąga” przyda się, gdy będziesz chciał wywiercić otwory na obrazy, lustra czy półki i uchroni przed rozwierceniem kabli.

Przewody warto jest poprowadzić w peszlach, czyi inaczej rurach osłonowych, które chronią je przed uszkodzeniami mechanicznymi, ale też znacznie ułatwiają wymianę lub przeciągnięcie nowych kabli bez kucia ścian czy rozbierania podłogi. Pamiętaj, że nie wolno łączyć różnych napięć w jednej rurze.

Odbiór instalacji - o czym pamiętać i czego dopilnować?

Na koniec prac elektryk powinien wystawić:

• Protokół pomiarów instalacji (rezystancja, uziemienie, skuteczność wyłączania),
• Oświadczenie o zgodności z normami,
• Plan rozdzielnicy i obwodów,
• Protokół odbioru - ważny dla ubezpieczenia!

Sprawdź też samodzielnie czy gniazda i włączniki są rozmieszczone zgodnie z planem, czy wszystkie obwody działają i czy rozdzielnia jest opisana czytelnie.

Dobrze przemyślana i starannie wykonana instalacja elektryczna zapewnia bezpieczeństwo i komfort przebywania w domu i użytkowania poszczególnych urządzeń.