Zasady doboru oświetlenia w domu jednorodzinnym

Majster Guru: - Och, nie tylko Pan, bo tę akcję przeprowadzono nienajlepiej, a jej sens budzi sporo wątpliwości. Jednak zacznijmy może od omówienia miejsc, których oświetlenie przysparza najwięcej kłopotów.

Do oświetlenia tych pomieszczeń, do których wchodzi się tylko na krótko: garażu, wiatrołapu, pomieszczenia gospodarczego, piwnicy i warsztatu, najlepiej zastosować żarówki zwykłe lub halogenowe, które osiągają pełną jasność zaraz po włączeniu i nie są zbyt wrażliwe na częste włączanie i wyłączanie. Wobec sposobu użytkowania lamp, nie ma sensu stosowanie tu drogich energooszczędnych świetlówek, zwłaszcza że mogą świecić słabo ze względu na niską temperaturę w takich pomieszczeniach, szkodliwa może być też dla nich panująca tam wilgotność, a same źródła światła bywają narażone na uszkodzenia mechaniczne. Energooszczędne świetlówki mogą w takich trudnych warunkach pracować znacznie krócej niż deklaruje producent, a więc ich wykorzystanie po prostu się nie opłaca.

W pomieszczeniach gospodarczych i garażach warto zastosować oprawy odporne na pył, wilgoć i uszkodzenia (klasy co najmniej IP 44).

- Teoretycznie wycofano, ale właśnie od tamtej pory w każdym markecie budowlanym pojawiły się całe regały żarówek w wykonaniu specjalnym - wstrząsoodpornym, bo takich unijna dyrektywa nie obejmuje. Z założenia takie wstrząsoodporne żarówki są właśnie przeznaczone do warsztatów lub oświetlenia ulicznego. Chociaż w praktyce - wiele z nich nawet nie ma wzmocnionego żarnika i od najzwyklejszych żarówek, które wszyscy pamiętamy, różni je tylko nazwa.

Nawet bardzo mocna lampa sufitowa na środku kuchni nie zapewnia dobrego oświetlenia, bo nasz cień pada na blat roboczy (na górze). Lepsze jest oświetlenie samego blatu (na dole)

- W kuchni dobre będą zarówno żarówki halogenowe, zwykłe, świetlówki, jak i diody LED. Jednak pod warunkiem, że będą dawały naturalne odwzorowanie kolorów - inaczej trudno będzie ocenić świeżość produktów żywnościowych i ostateczny wygląd potraw. A z tym świetlówki energooszczędne i diody LED nie zawsze sobie dobrze radzą.

Bardzo ważne jest intensywne, ale równomierne oświetlenie blatów roboczych, bez uciążliwych odblasków od oświetlanych powierzchni. Najlepsze są pod tym względem dobrej jakości świetlówki rurowe w specjalnych niskich oprawach (ok. 5 cm wysokości). Takie świetlówki o długości ok. 80 cm mają moc 20 W, co odpowiada zwykłej żarówce 75-100 W.

Najpopularniejsze zaś w roli oświetlenia blatów żarówki halogenowe nie są godne polecenia - ich punktowe światło męczy oczy, odbija się od blatów i daje ostrą granicę światła i cienia.

Oświetlenie blatu radzę umieścić bezpośrednio nad nim, pod szafkami wiszącymi. Nawet bardzo silna lampa umieszczona centralnie pod sufitem nie spełni dobrze tego zadania, bo na blat będzie padał nasz cień.

Co do łazienki i toalety, ze względu na to, że to tych pomieszczeń wchodzi się często, ale na krótko, najlepiej sprawdzą się w nich żarówki zwykłe, halogenowe i LED-y. Zaletą żarówek jest to, że ich światło nadaje przyjemny, naturalny odcień skórze, co ułatwia i uprzyjemnia takie zabiegi, jak makijaż czy golenie. Lustro nad umywalką oraz toaletką powinno się oświetlić intensywnie, lecz równomiernie - najlepiej lampami umieszczonymi po obu ich stronach. Oświetlenie ogólne łazienek nie musi być intensywne.

W pobliżu wanien i brodzików prysznicowych - w pasie o szerokości 60 cm od ich obrysu - wyznacza się strefy bezpieczeństwa, w których nie wolno umieszczać łączników, gniazd oraz większości urządzeń elektrycznych.

Bardzo ważne są wejście do domu, podjazd, brama na posesję. O doborze źródeł światła decyduje tu sposób pracy oświetlenia: stały, gdy lampę uruchamia np. czujnik zmierzchowy, lub chwilowy, gdy steruje nią np. czujnik ruchu. Do oświetlenia o charakterze stałym najlepsze będą lampy stosowane także jako oświetlenie uliczne, zwłaszcza żarówki sodowe niskoprężne, które są wyjątkowo energooszczędne i bardzo trwałe, choć nie nadają się do częstego załączania. W roli oświetlenia chwilowego najlepiej zastosować żarówki halogenowe. LED-y też są dobre, ale zwykle mają niewielką moc.

Oczywiście, wszystkie oprawy powinny być odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne. Ciekawym rozwiązaniem są oprawy najazdowe, które można umieścić w podjeździe, choć w pełni sprawdzą się one pod warunkiem, że podjazd będzie zawsze starannie odśnieżony, co najłatwiej zapewnić przez zainstalowanie kabli grzejnych (przeciwoblodzeniowych).

- Och, to żaden problem i wcale nie nowość. Zasady stosowania rozmaitych łączników wynikają z zasad ergonomii - ich rozmieszczenie powinno być wygodne i intuicyjne.

Gdy wchodzimy do ciemnego pomieszczenia, powinniśmy móc bez trudu znaleźć łącznik uruchamiający oświetlenie. Zwykle umieszcza się go więc po tej samej stronie co klamka drzwi, na wysokości 140 cm (niekiedy niżej ze względu na dzieci). Gdy drzwi są dwuskrzydłowe dobrze sprawdzi się tzw. łącznik schodowy, którym można zapalać i gasić światło z dwóch miejsc (np. po obu stronach drzwi). Łączniki schodowe dobrze sprawdzają się także w długich korytarzach i oczywiście na schodach. Jeśli dodać do nich łączniki krzyżowe, to światło można będzie zapalać i gasić z dowolnej liczby miejsc. Alternatywnym rozwiązaniem jest zastosowanie tzw. przełączników bistabilnych (montowanych zwykle w rozdzielnicy) oraz dowolnej liczby łączników impulsowych (tzw. dzwonkowych).

Praktycznym rozwiązaniem jest stosowanie w korytarzach, łazienkach czy w pobliżu schodów łączników z diodą świecącą, które łatwo odnaleźć w ciemności.