Parowanie okien: dlaczego to się dzieje i co z tym zrobić?

Czym jest kondensacja i jak do niej dochodzi?

Kondensacja powierzchniowa, zwana także parowaniem, występuje nie tylko na oknach, lecz także na wszelkich powierzchniach, które stykają się z niską temperaturą i dużą wilgotnością. Efekt ten można zaobserwować na okularach, butelkach, szklankach, ścianach oraz wielu innych miejscach jest to naturalne zjawisko fizyczne.

Kondensacja, czyli proces skraplania pary wodnej, występuje, gdy powietrze osiąga tzw. punkt rosy. Gdy ciepłe powietrze ochładza się, jego względna wilgotność rośnie. Kiedy wilgotność osiąga 100%, a powietrze nie jest w stanie pomieścić więcej pary wodnej, na powierzchni zaczynają się formować kropelki kondensatu.

Temperatura, przy której zachodzi ten proces, to temperatura punktu rosy. Im niższa temperatura powierzchni lub wyższa wilgotność, tym bardziej intensywny jest efekt kondensacji.

Wykres 1. Wykres punktu rosy w zależności od temperatury oraz względnej wilgotności. [Źródło: Sanco Group]

Dlaczego okna parują po stronie wewnętrznej?

Parowanie po wewnętrznej stronie okien często występuje podczas chłodniejszych dni, w trakcie okresu grzewczego. Jest to spowodowane dużą różnicą temperatury między wnętrzem a otoczeniem zewnętrznym.

Gdy do tego dodamy wysoką wilgotność w pomieszczeniu, stwarzamy idealne warunki do kondensacji na powierzchni okien. W takich sytuacjach para wodna zawarta w powietrzu skrapla się na chłodnych powierzchniach, takich jak szyby okienne, tworząc efekt zaparowywania się okien.

Na wzrost wilgotności w budynkach wpływ mają m. in.:

• produkcja pary wodnej w gospodarstwie domowym,
• wytwarzanie wilgoci przez ludzi i zwierzęta,
• oddawanie wilgoci przez rośliny,
• czynniki zewnętrzne.

Dlaczego okna parują od strony zewnętrznej?

Proces kondensacji na zewnętrznej stronie szyb zachodzi w odwrotny sposób niż na stronie wewnętrznej. Zazwyczaj zaczyna się on od środka szyby, ponieważ to miejsce jest najchłodniejsze, a przenikalność cieplna w tym obszarze jest najniższa.

Parowanie na zewnętrznej stronie szyb może wystąpić, gdy temperatura zewnętrznej powierzchni szyby jest wyraźnie niższa od temperatury powietrza na zewnątrz budynku, a temperatura punktu rosy powietrza jest wyższa od temperatury szkła.

Mostki termiczne

Zazwyczaj proces kondensacji rozpoczyna się w rogach okna, gdzie dochodzi do schładzania powierzchni szyby. Powstaje to głównie przez nadmierną utratę ciepła na styku powierzchni zeszklenia i tych niezeszklenionych. Strefa brzegowa okien łączy dwie lub więcej szyb, tworząc szczelną całość.

Jednakże, ta część nie zapewnia takiej efektywnej izolacji jak pakiet szyb zespolonych, które są wypełnione gazem o właściwościach izolacyjnych. Do połączenia tych szyb często stosuje się ramki aluminiowe, które niestety są znakomitymi przewodnikami ciepła. To z kolei może negatywnie wpływać na kondensację na powierzchni okien. Dlaczego? Ponieważ to właśnie przez te ramki ciepło może uciekać.

Czy istnieje możliwość całkowitego pozbycia się problemu zaparowanych okien?

Jakość okna ma wpływ na parowanie, ale nie jest jedynym czynnikiem decydującym o tym zjawisku. Parowanie pary wodnej jest naturalnym procesem, który nie jest możliwy do całkowitego wyeliminowania. Nawet najwyższej jakości okna nie zatrzymają tego zjawiska ze względu na prawa fizyki. Jednakże można ograniczyć występowanie parowania.

W dzisiejszych czasach problem parujących okien nie jest tak powszechny i intensywny jak wcześniej. Dawniej, ochrona przed zimnem zapewniana przez szyby była minimalna. Nawet pojedyncze szyby często pokrywały się parą lub tworzyły kwieciste wzory z szronu. Okna były również mniej szczelne.

Nowoczesne szyby mają znacznie lepsze właściwości izolacyjne, co pozwala w dużej mierze ograniczyć kondensację. Nawet podczas bardzo zimnych dni różnica temperatury między szybą a pomieszczeniem może być niewielka, co jest rezultatem niskiego współczynnika przewodzenia ciepła nowoczesnych okien.

Reklamujemy okna

Jak już wspomniano, parowanie okien jest naturalnym zjawiskiem. W większości przypadków nie jest to wskaźnik niskiej jakości okien. Wręcz przeciwnie, parowanie na zewnętrznej powierzchni okna może sugerować, że szyba ma niski współczynnik przenikania ciepła, co jest pożądane w kontekście izolacji termicznej. Jednakże, istnieje około 1% przypadków, kiedy zjawiska fizyczne powinny nas zaniepokoić.  

Lód lub szron na oknie

Pojawienie się lodu lub szronu na wewnętrznej powierzchni okna, szczególnie w nietypowych sytuacjach, gdzie para wodna natychmiast przechodzi w stan stały (resublimacja), może stanowić powód do złożenia reklamacji. To nietypowe zjawisko i wskazuje na potencjalne problemy z izolacją lub wilgotnością, które mogą być związane z wadami konstrukcyjnymi, uszkodzeniem uszczelki lub nieszczelnością okna.

W takim przypadku zaleca się skontaktowanie z producentem okien lub specjalistą ds. okien, aby zbadać sytuację i ewentualnie skorzystać z prawa do reklamacji w celu naprawy lub wymiany okna.

Kondensat w przestrzeni między szybami zespolonymi

Jeśli zaobserwujemy kondensację między warstwami szyby (tzw. przestrzeń międzyszybowa) w okresie do dwóch lat od momentu montażu, może to świadczyć o uszkodzeniu szyby lub problemach z uszczelnieniem. Kondensacja wewnątrz struktury szyby w tak krótkim czasie od instalacji sugeruje potencjalny błąd podczas produkcji lub niewłaściwe spełnienie standardów dotyczących uszczelnienia między warstwami szyby.

Zwracamy uwagę na współczynnik Ug

Dobre okna mogą ograniczyć problem parowania, chociaż nie są w stanie go całkowicie zlikwidować. Kluczowym parametrem w kontekście parowania szyb jest właśnie współczynnik Ug. Określa on ilość ciepła, która ucieka z wnętrza domu przez pakiet szybowy. Innymi słowy, im niższy jest współczynnik Ug, tym mniejsza jest strata ciepła na zewnątrz. W rezultacie szyba po stronie wewnętrznej jest cieplejsza.

To ma duże znaczenie, ponieważ kondensacja skroplonej wody zazwyczaj występuje na krawędziach szyb, gdzie powstają mostki termiczne. Te mostki termiczne prowadzą do ochłodzenia szyby, co może spowodować przekroczenie tzw. punktu rosy.

W rezultacie izolacja termiczna całego okna, zarówno szyby, jak i ramy, jest kluczowym parametrem, który nie powinien być pomijany podczas wyboru okien. Dlatego dobre okna to także szczelne okna, które mają istotny wpływ na ograniczenie kondensacji i poprawę efektywności energetycznej budynku.

Nie zapominajmy o ciepłej ramce

Ponieważ część brzegowa najszybciej się wychładza, to tam najczęściej można zauważyć skroploną parę. Dlatego właśnie wskazane jest, aby w tym właśnie miejscu stosować lepiej izolujący system, tzw. ciepłą ramkę. Ciepła ramka to komponent zastosowany w konstrukcji szyb zespolonych, który znajduje się między taflami szkła. Ma on za zadanie poprawić izolacyjność w obszarze brzegowym szyb, które są narażone na szybsze wychładzanie i potencjalne skraplanie pary wodnej.

Składa się z materiału higroskopijnego, często w postaci granulatu, który jest umieszczony między szklanymi tafelami. Ten materiał ma za zadanie absorbować wilgoć, zapobiegając tym samym kondensacji na krawędziach szyb. Poprzez zastosowanie ciepłej ramki, brzeg szyby jest izolowany lepiej, co ogranicza nagłe ochładzanie i minimalizuje ryzyko powstawania skraplonej pary wodnej na krawędziach okna.

Zaleca się wybór tego rozwiązania już na etapie wyboru okien, gdyż umieszczenie ciepłej ramki od samego początku może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka kondensacji na krawędziach szyb oraz poprawy ogólnej efektywności energetycznej okna.

Nawiewniki okienne

Nawiewniki okienne są prostymi urządzeniami, które mają za zadanie wprowadzać świeże powietrze do pomieszczenia z zewnątrz i regulować poziom wentylacji. Ich właściwe zamontowanie odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu prawidłowego przepływu powietrza w pomieszczeniu.

Nawiewniki powinny być umieszczone w górnej części okna, co umożliwia efektywne dostarczanie świeżego powietrza do wnętrza. Dodatkowo, posiadają one dyszę kierującą, która skierowuje strumień napływającego z zewnątrz powietrza w kierunku sufitu. To pozwala na natychmiastowe mieszanie zimnego powietrza z ciepłym powietrzem znajdującym się pod sufitem, zapobiegając przechłodzeniu pomieszczenia.

Prawidłowa wentylacja

Odpowiednia wentylacja pomieszczeń jest kluczowa dla utrzymania prawidłowego mikroklimatu wewnątrz domu. Wilgotność jest jednym z istotnych czynników wpływających na kondensację pary na powierzchniach, takich jak okna. Regularne wietrzenie pomieszczeń, szczególnie tych bardziej wilgotnych, takich jak łazienki czy kuchnie, jest zalecane. Szczególnie ważne jest wietrzenie po czynnościach zwiększających wilgotność powietrza, jak kąpiele czy suszenie prania.

Warto zauważyć, że nawet dobrze wentylowane i ogrzewane pomieszczenia mogą tworzyć lokalne obszary o wysokiej wilgotności, zwłaszcza jeśli są one zacienione przez rolety, zasłony czy meble w pobliżu okien. Ponadto, prace budowlane z użyciem materiałów wymagających dużej ilości wody (np. betonu, gipsu, płytek) mogą również wpłynąć na poziom wilgotności w pomieszczeniu.

W przypadku wątpliwości dotyczących przepływu powietrza i systemów wentylacyjnych, zalecane jest skontaktowanie się z kominiarzem lub specjalistą od systemów wentylacji, który będzie w stanie sprawdzić i ocenić, czy instalacje wentylacyjne w domu działają prawidłowo.

Osuszanie pomieszczeń

Inwestycja w urządzenie osuszające może być skutecznym rozwiązaniem w przypadku problemów z nadmierną wilgocią wewnątrz domu. Osuszacz powietrza może pomóc w utrzymaniu odpowiedniego poziomu wilgotności, co może przynieść korzyści dla zdrowia mieszkańców i zapobiec kondensacji wilgoci na oknach.

Jednakże, warto pamiętać, że zbyt restrykcyjne zamykanie okien i drzwi może zaburzać naturalny przepływ powietrza wewnątrz domu, nawet jeśli zainstalowano urządzenie osuszające. W takich przypadkach, pomieszczenia mogą pozostawać niedowietrzone, co może potencjalnie przyczynić się do problemów z kondensacją pary wodnej na powierzchniach okien.

Dlatego ważne jest, aby utrzymywać równowagę między korzystaniem z osuszacza powietrza a zachowaniem naturalnego przewietrzania pomieszczeń. Regularne otwieranie okien na pewien czas pozwala na wymianę powietrza i zapobiega nadmiernemu gromadzeniu się wilgoci wewnątrz pomieszczeń.

źródło i zdjęcia: Aluplast